Terug naar de beginpagina. Naar het overzicht in het kort.

Neustrië en Austrasië.

Over de gebieden Neustrië en Austrasië worden uiteenlopende opvattingen gehanteerd.
Het waren de kerngebieden van de Franken wat blijkt uit de zalving in 751 en de kroning in 768 van Karel de Grote en zijn broer Carloman.

  • 751- Karel de Grote wordt door aartsbisschop Bonifatius tot Koning van Neustrië gezalfd, zijn broertje Carloman tot Koning van Austrasië, beiden naast hun vader Pepijn III. Wat doet Bonifatius de apostel van Germania hier? (zie hier).
  • 768- Pepijn de Korte, de vader van Karel de Grote, overlijdt en wordt te St.Denis bij Parijs begraven.
  • 768- Beide zonen van Pepijn III volgen hem op. Karel de Grote wordt gekroond tot Koning der Franken te Noviomagus Urbem (Noyon) in zijn rijk Neustrië. Carloman werd gelijktijdig tot (mede-)koning der Franken gekroond te Suessionis Civitatem (Soissons) de aloude stad van de Karolingen) in Austrasië.

    Hier wordt al duidelijk aangegeven welke streken men onder Neustrië en Austrasië moet begrijpen.



    De verdeling van het rijk van Karel de Grote tussen zijn 3 zonen, zoals dat in 806 werd bepaald. Charles le Jeune en Pépain zouden voor 814 zouden overlijden, zodat Louis le Débonnaire (=de bonne aire, =van de goede bloedlijn, meestal onjuist vertaald als 'de Vrome') als enige erfgenaam overbleef.
    (klik op de kaart voor een vergroting

    Door de onjuiste plaatsing van Neustrié en Austrasié is de hele geschiedenis daarna, inclusief de verdelingen van 806, 839, 843 en 870, onjuist in de boeken terecht gekomen. En op deze onjuiste voorstelling hebben de historici daarna de geschiedenis geconstrueerd.



    Ook op deze kaart ligt Austrasia weer anders. Er behoort geen enkel deel van Duitsland bij.

    Een volgend probleem dat hier mee te maken heeft is: wat verstaat men onder Gallia en wat onder Francia? Uit de Annales Regni Francorum (ARF) blijkt dat Aquitanië niet bij Francia hoorde. In 763 vermeldt de ARF: "nadat koning Pepijn Aquitanië had verwoest, keerde hij terug naar Francia". Aquitanië hoorde dus niet bij Francia. Het zou ook vreemd zijn geweest als Pepijn zijn eigen land zou hebben verwoest. In 742 verwoestte Carloman ook het gebied van de Alamannen. Daaruit blijkt dat Alamannia niet tot het rijk van de Franken hoorde. Je gaat immers niet je eigen bezit verwoesten.
    Francia was dus kleiner dan geheel Frankrijk. Ook Bourgndië hoorde niet bij Francia, net zo min als Alamannia.

    En Gallia? Toen Julius Caesar verklaarde heel Gallia te hebben veroverd, bleek het te gaan om het noorden van Frankrijk.
    Gallia was niet hetzelfde als Francia en zeker niet hetzelfde als Frankrijk, net zo min dat Holland heel Nederland is, ook al noemt men in het buitenland Nederland wel eens onterecht 'Holland'.

    Hup Holland Hup is een bekende kreet, maar men juicht dan slechts voor twee provincies!

  • Het is een historische zekerheid dat Karel de Grote te NOYON tot koning van de Franken is gekroond. Noyon lag in zijn erfdeel Neustrië. Zijn broer Carloman werd op dezelfde dag en hetzelfde uur tot koning gekroond in Soissons, dat in zijn erfdeel Austrasië lag.

    Het kan niet genoeg benadrukt worden dat de grens tussen Neustrië en Austrasië tussen Noyon en Soissons lag! Een Frankisch vorst liet zich niet kronen buiten zijn rijk. De grens tussen Neustrië en Austrasië liep precies tussen Noyon en Soissons in, precies zoals momenteel nog steeds de grens tussen de departementen Oise en Aisne tussen de steden Noyon en Soissons loopt. Veel historische atlassen -ook de 'Atlas Historiques' van Georges Duby- gaan hier al in de fout. Duby legt Soissons buiten Austrasië.
    (zie de kaarten hieronder: klik op de rechter kaart voor een vergroting).
    Alle Historische Atlassen die uitgaan van 'de grote volksverhuizing', gaan uit van een onjuiste opvatting, ook die van Georges Duby. Een 'grote volksverhuizing' heeft nooit bestaan, wat ook de Annales Regni Francorum wel aantonen (zie daar).

    Alle kaarten in historische atlassen geven een onjuist weergave van beide landstreken. Als je de teksten volgt blijken beide landstreken veel kleiner te zijn geweest dan ze in de historische atlassen worden afgebeeld. Neustrië lag tussen de Seine en de Loire, Austrasië lag tussen de Somme en Seine. De onjuiste weergave is terug te voeren op het paleis van Karel de Grote in Noviomagus dat niet Nijmegen was maar Noyon.

    Hiernaast een juistere kaart van Neustrië en Austrasië, waar ook de Germaanse gebieden op aangegeven zijn, die in historische atlassen steeds ontbreken. Vooral de Oude Germaanse gebieden zijn van cruciale betekenis geweest in de geschiedenis.

    In Geschiedenis Magazine nr.3 van 2015 wordt Austrasië het vergeten Koninkrijk genoemd dat bestaan heeft tussen 590 en 750. Er wordt terecht opgemerkt dat er weinig bronnen bestaan over dit 'vergeten' Koninkrijk. Het zal ook de reden zijn dat er zoveel verschillende opvattingen over dit koninkrijk bestaan en er verschillende gebieden onder begrepen worden die er beslist niet toe behoord hebben.
    Koning Sigebert van Austrasië heerste over het noord-oostelijk gebied van het Frankische Rijk, lezen we. Dat gebied wordt bepaald door de Schelde, de Maas, Moezel en de Rijn. Zo kom je wel tot een groot rijk. Maar lees je niet Maas, Moezel en Rijn, maar de namen Mosa, Moselle en Renus, dan wordt het gebeid beperkter tot een deel van Noord-Frankrijk (zie bij rivieren). Sigibert, de zoon van Chlotarius, zou tegen de Hunnen gestreden hebben in Thuringen aan de rivier de Elbe om Gallia te beschermen tegen de invallen van de Hunnen. Waarom daar, zovel van huis? Sigebert verdreef de Hunni echter uit het land van Doornik en versloeg hen bij de Aa. De gangbare interpretaties van Turingia als Thüringen en de Albis als de Elbe zijn gespeend van elke realiteitszin. Hoe konden de Hunni die in de Elzas verbleven de Frankische koning Sigebert in Thüringen aanvallen en slag leveren bij de Elbe? Zo’n reconstructie is gewoon ondenkbaar.

    Thuringia en Bajowaria.
    Onder de naam Thuringia werd al te gemakkelijk de streek Thuringen in Duitsland begrepen, terwijl het over het land van Doornik gaat, wat ook uit de volgende tekst blijkt. Hertog Hedenus (van Thurongia of Thoringia -er bestaan verschillende schrijfwijzen!) schenkt aan bisschop Willibrord een goed in het moeras, dat bij het kasteel van Hamulo behoort, waar hij van plan is met de raad van de apostolische man een klooster te bouwen in het westelijk deel van de rivier Sala (de Selle) in de pagus Salvensis. (Bron: Wampach, Quellen, nr. 26.) Wat zou Wllibrord aan een moerasgebied hebben gehad in Thuringen om er een klooster te bouwen, een klooster dat nergens in de bronnen meer voorkomt? Deze hertog Hedenus van Thoringia streed aan de zijde van Karel Martel in de slag bij Inchy-en-Artois van 717 tegen de Frisones en is daar met zijn zoon gesneuveld. Dan is ook duidelijk dat hij niet van het Duitse Thüringen was doch van het land van Doornik. De plaatsnamen uit de akten liggen daar ook. Het kasteel van Hamulo is Le Cateau op 23 km zuidoost van Kamerijk. De rivier de Sala is de Selle ten oosten van Kamerijk. De pagus Salvensis is het land van Saulzoir op 16 km noordoost van Kamerijk. Tot overmaat bestaat in het Duitse Thüringen een plaatsnaam die er wat op lijkt, al ligt die wel in Beieren. Bajowaria was ook niet Beieren in Duitsland. De naam Bagiorences/Bajiorences komt in verschillende schrijfwijzen voor, meestal als Bajowari of Bajowaria. Het behoeft nauwelijks gezegd te worden, dat men in tal van gevallen hiervan ten onrechte Beieren heeft gemaakt. In een aantal teksten duidt Bagiorences een streek aan ten oosten van de Aisne in de Vogezen. De naam is in veel plaatsnamen achtergebleven, o.a. in de namen: Baugé, Baugy, Beaugies, Bagneux en Baizieux. Als ander voorbeeld: de bij ons bekende Jacoba van Beieren kwam ook niet uit Duitsland, maar uit Noord-Frankrijk en wel uit de omgeving van Bavay. Ook de Northgo, dat in 805 een deel van Bajowaria wordt genoemd, lag in de streek ten noorden van het dep.Oise. In geen geval mag aan Beieren worden gedacht. Deze naam van Jacoba is net zo onjuist als die van kruisvaarder Godfried van Bouillon, die niet uit Bouillon kwam, maar uit Boulogne-sur-Mer.


    Er bestaan heel wat kaarten van Neustrië en Austrasië. Maar worden deze rijken ook juist afgebeeld? Op de kaart van de verdeling in 806 (zie in de linker kolom) ligt Austrasië zelfs helemaal buiten Frankrijk. En dat terwijl de steden Reims, Metz en Soissons in Austrasië lagen!
    De latere verdelingen van Verdun (843) en Meerssen (870) gaan ook uit van het verkeerde rijk en de verkeerde verdelingen.


    Drie onjuiste kaarten van 'le royaume de France' uit (v.l.n.r.) ca. 560, ca.630 en ca.710.
    Er is ondanks allerlei veldslagen geen vierkante meter bijgekomen, wat de onjuistheid al aantoont.

    De te grote omvang van beide gebiedsdelen in de traditionele opvattingen is eenvoudig verklaarbaar: zo moet Austrasië immers ook het gebied rond Fulda, Echternach en Dorestad bestrijken en soms ook nog Thuringen. Gaan we af op de teksten, dan wordt het een stuk eenvoudiger en de omvang van het Frankische Rijk ook veel minder uitgestrekt.

    De visie van Albert Delahaye.
    In verschillende teksten worden Neustrië en Austrasië genoemd. Soms niet specifiek, vaak wel in relatie met een bepaalde streek of plaats.
    Neem als voorbeeld de slag bij Cocia tussen Radboud koning der Fresones en Karel Martel in 715.

    “Pugna in Coda”: 715, sept. 26
    Deze aantekening “de slag bij Coda” staat -met datum- op de Kalender van Willibrord en is door hemzelf daarop geschreven. Karel Martel had Radboud, koning van de Fresones, gedwongen het beleg van Colonia op te heffen, waar hij (Karel) Plectrudis (zijn stiefmoeder) ondergebracht had. Daarna wierp hij zich op de Neustriërs, Radbouds bondgenoten, die hij in een hinderlaag had gelokt bij de plaats Cocia, en joeg hen op de vlucht.
    Bron: Wilson, The Calendar of St. Willibrord (zie tekst 58). Levison, Revue Benedictine, L, 1938, p. 39.

    Colonia is niet Keulen, maar Coulogne bij Calais, in welke streek alle militaire akties van deze veldtocht zich afspeelden. Van Cocia heeft Levison ten onrechte “het bos van Compiegne” gemaakt. De juiste plaats is Coyecques op 7 km zuid-west van Terwaan, in 833 bekend als Coiacus, in 1075 als Coika.
    Willibrord heeft zelf deze aantekening opgetekend: dus andermaal een bewijs dat hij in deze streek verbleef, want in Utrecht of in Echternach had hij dit feit en de juiste plaats ervan niet kunnen weten. Men zal toch niet gaan beweren, hoop ik -al verbaas ik mij nergens meer over- dat Willibrord als oorlogscorrespondent ‘zijn’ Friezen vergezeld heeft op een veldtocht naar het noorden van Frankrijk.


    Plaats dit nu eens in Nederlands Friesland. Hoe kwam de Friese koning Radboud aan de Neustriërs die zijn de bondgenoten waren? En was Radboud Keulen aan het beleggen? Kwam Karel Martel Keulen ontzetten waar zijn stiefmoeder woonde? Karel was getrouwd met Chrotrude de Trèves, waar men al te gemakkelijk Trier van gemaakt heeft. Of was het wellicht toch Treveris, Trévey of Treveray in Noord-Frankrijk? Zie voetnoot. Zij zou de dochter van St.Liutwin de bisschop van Trier zijn, wat lang niet zeker is. Toen kon je nog wel heilig worden, ook al was je getrouwd als priester en had je 5 kinderen. Hun oudste zoon Carloman was hofmeier van Austrasië (713 - 755). Waarom plaatst Levison dit gebeuren in Compiegne bij Noyon in Frankrijk? Omdat de strijd zich daar heeft voorgedaan en niet in Utrecht of Nederland.


    Wat weten we uit de klassieke teksten?

    Hieronder geven teksten (met jaartal) waaruit blijkt waar Neustrië en Austrasië precies lagen. Hiernaast een kaart met een totaal onjuiste voorstelling van beide landstreken. (Klik op de kaart voor een vergroting). We gaan er hier wel vanuit dat de grenzen wel eens een beetje anders gelopen kunnen hebben, maar beslist niet honderden kilometers.

    Uit de teksten blijkt duidelijk dat Neustrië en Austrasië twee landstreken zijn in Frankrijk, geheel ten westen van de Rijn en geheel onder de taalgrens.
    Neustrië lag globaal tussen de Loire en de Seine waarin de volgende plaatsen lagen: Angers, Le Mans, Tours, Blois, Sens, Parijs, Noyon.
    Austrasië lag geheel ten noorden van de Seine en ten westen van de taalgrens en omvatte de plaatsen: Amiens, Soissons, Rouen, Therouanne, Cambrai, Reims en Metz. België ten noorden van de taalgrens hoorde er beslist niet bij en Noord-Brabant of andere delen van Nederland of Duitsland al helemaal niet.

  • 77: Plinius noemt de Barbaren van Austeravia bij zijn beschrijving van Frankrijk. Austeravia = Austrachia = Oostergo = Ostrevant bij Atrecht. Bron: Plinius, Naturalis historia, XXXVII, 42.
  • ca.546: Bij een stammenstrijd van Saxones in Frankrijk is St. Desideratus, bisschop van Bourges) betrokken. De Saxones en de Austrenses keerden zich in heftige twisten tegen elkaar. Beide partijen verlangden dat de bisschop de vrede zou herstellen. Bron: Vita S. Desiderati, HdF, III, p. 445. Met Austrenses (Austrië of Austrasië) kan Autrécourt (Marne) of Autrèche (Oise) of Ostrachia (Ostrevant) zijn bedoeld. Waarschijnlijker is echter dat het gewoon “de oostelijken” betekent. Dat de bisschop van Bourges zich inzet om de vrede te herstellen toont al aan dat het hier niet over een strijd in het verre Saksen in Noord-Duitsland gaat.
  • 561: Sigebert I (ca. 537 - 575) was een zoon van Chlotarius I. Bij de dood van zijn vader ontving hij Austrasië als erfdeel en hiermee de heerschappij over de (nog) barbaarse stammen ten oosten van de Schelde, tevens Auvergne en een deel van de Provence. Hij werd in 575 te Vitry-en-Artois vermoord, nadat hij een burgeroorlog in het Frankische Rijk had gewonnen.
  • 630: De Franken van Austrasië belegerden de Winidi, die in de burcht van Vogastes waren gevlucht. Bron: Aimoinus, De gestis Francorum, HdF, IH, p. 129. De Winidi waren de bewoners van Winnezeele, op 7 km noordwest van Cassel. Vogastes is Woesten (B.), op 8 km noordwest van leper.

    Een kaart waarop Neustrië en Austrasië iets beter zijn geplaatst, maar nog te veel naar het noorden zijn uitgestrekt. (Klik op de kaart voor een vergroting).
    Beide landstreken lagen onder de taalgrens en Duitsland of delen van Nederland hoorden er beslist niet bij!
  • 631 of 632: In het derde jaar der regering van Dagobert werd hem bericht, dat een leger van de Winidi (Winnezeele) Toringia (Doornik) was binnengevallen. Hij vertrok met zijn leger van de stad Mettis (Metz) in het rijk van de Austrasii, stak de Ardenna over, en toen hij bij de stad Magancia was gekomen, wilde hij de Renus (Schelde) oversteken. De Saxones zonden gezanten naar Dagobert... zij beloofden hem de Winidi te weerstaan en de grenzen van de Franken aan die kant te zullen bewaken. Bron: Fredegarii chronicon, MGS, II, p. 158; HdF, II, p. 588. Andenna is de Ardennen. Magancia is Maing, op 7 km zuid van Valenciennes aan de oostzijde en vlakbij de Schelde gelegen, hetgeen een bewijs vormt dat Renus als Schelde moet worden opgevat. Uit de gehele tekst blijkt trouwens duidelijk dat koning Dagobert vanuit Metz in noordwestelijke richting trok, en dat het niet aan de huidige Rijn was waar de Saksen hem tegemoetkwamen.
  • 675-691: Theoderich wordt Koning van Neustrië, Atrecht, de Batua, Hasbonia en Ribuario genoemd. Dat het hier over de Betuwe gaat is uitgesloten. Hasbonia is een deel van Henegouwen, Ribuario (van de Lex Ribuaria) is Ribecourt.
  • 734: Karel Martel komt met een leger van de Westri (Neustrië) in Westrigon (Westrachia). Bron: Annales Pataviani, MGS, I, p. 420.
  • 734: In die tijd kwamen de Frisones (Vlaanderen), een wreed en weerbarstig volk, in opstand tegen hem (Karel Martel). Men kan daar moeilijk over aarde gaan, daar deze streek aan en in de zee ligt. Daarom besloot hij een grote vloot van schepen en galeien te nemen om in Frise (Vlaanderen) te komen. Hij begaf zich op zee en kwam daar aan land met de hulp van God, in Austrasia en Austrachia (Ostrevant), twee streken van dit land, die hij doortrok en waar hij alles met brand en moord vernielde. Hij trof Radbode, de aanvoerder van Frise bij een rivier die de Burdonne (Bourre) heet, en leverde slag tegen hem. Bron: Chroniques de St. Denis, HdF, III, p. 310.
  • 838: Austria (Austrachia, Ostrevant) wordt genoemd tussen Toringia (Doornik) en Alamannia (deel van noordoost-Frankrijk). Bron: Annales Bertiniani, HdF, VI, p. 199. Uitg. Grat, p.23.
  • 839: wordt het graafschap van de Austrasii genoemd, met Suualafelda en de Northgouwi en Hessi. Het graafschap van de Austrasii wordt door de meeste historici als het land van Metz geïnterpreteerd, door anderen veel breder gezien voor het gebied tussen Reims, Metz, Trier en Mainz. Men mag zich afvragen, vooral met hetgeen hierna komt, of het misschien Ostrevant aanduidt, de streek ten oosten van Atrecht, te meer omdat het “graafschap” wordt genoemd en het grote Austrasia altijd als een koninkrijk wordt genoemd. Suualafelda (lees: Swalefelda) wordt door de Franse historici als Le Schwalefeld vertaald, evenwel zonder nadere indicatie of plaatsbepaling. Het kan Zwevezeele zijn, op 12 km noordoost van Roeselare, of Zegelshem, op 9 km zuidoost van Oudenaarde. In elk geval hebben we het in deze streek te zoeken, waar de beschrijving nu bezig is. De Northgouwi kan de Nordgau zijn in de Elzas boven Straatsburg. Maar dan zou het in logischer en meer geografisch verband met de andere streken in de Elzas zijn genoemd. In verband met hetgeen volgt kan ook worden gedacht aan een der vier uit het kwartet van Ostrachia (Ostrevant), Westrachia, Nortgou en Sudgou. St. Lebuinus en St. Ludger arbeidden in de Sudgou, dat is ten zuidoosten van Atrecht bij de rivieren de Lys en de Isla, die niet de Nederlandse IJssel waren. Dan hebben we de Northgou te zoeken tussen Rijsel en Atrecht. De Hessi of Hetti waren de bewoners van Ath (B.).
  • 841: Lotharius gaat naar Parijs met Saksen, Austrasiërs en Alamannen. Na deze tijding (nl. een bijeenkomst van zijn broers te Parijs) ging Lotharius ook naar deze stad. Hij had een grote groep Saksen, Austrasiërs (Ostrachia = Ostrevant bij Atrecht) en Alamanni (Allemant,Oise) bij zich, in wier hulp hij veel vertrouwen stelde, en arriveerde zo te St.-Denis. Bron: Nithardus, Historia Filiorum Ludovici Pii, uitg. Lauer, p. 93.
  • 853: bij de opsomming van de plaatsen door de Noormannen aangevallen: wordt Neustrië tussen Aurillac en Bavay genoemd als de voortreffelijkste steden van Gallie. Bron: Appendix, HdF, XI, p. 624.

    Uit deze teksten blijkt duidelijk dat Neustrië en Austrasië twee landstreken zijn in Frankrijk, geheel ten westen van de Rijn en ten zuiden van de taalgrens. Neustrië was het gebied ten noorden van de Loire waarin de volgende plaatsen lagen: Angers, Le Mans, Tours, Blois, Sens, Parijs, Noyon. De oostgrens was het Massif Central.
    Austrasië lag geheel ten westen van de Rijn en ten noorden van de Seine en had de plaatsen: Amiens, Soissons, Rouen, Therouanne, Cambrai, Reims, Metz.

    Zou er nog twijfel zijn, dan is de latere diocesane indeling van Frankrijk een opmerkelijke bevestiging van deze opvatting. Vanaf de tijd van de Romeinen is de indeling van districten ongeveer gelijk gebleven. De Romeinse districten zijn overgegaan in de kerkelijke provincies. Belgica II omvatte de districten en later de kerkprovinceis Parijs (met Blois, Chartres, Meaux en Orleans), Reims (met Amiens, Beauvais, Boulogne, Châlons-sur-Marne, Laon, Noyon en Senlis) en Soissons/Cambrai (met Arras, St.-Omer,Namur en Tournai).


    De latere verdagen van Verdun (843) en Meerssen (870) bevestigen deze opvatting over Neustrië en Austrasië. De traditionele indeling, zoals op de kaart hieronder (klik op de kaart voor een vergroting) en in alle historische atlassen zo afgebeeld, is eveneens volledig onjuist. De betreffende teksten vertellen een heel andere verhaal. Lees meer over het verdrag van Verdun uit 843.

    Lees het boek "De Ware Kijk Op" voor al deze en andere teksten en oordeel zelf!

  • Terug naar de beginpagina. Naar het overzicht in het kort.