Adam van Bremen.

De visie van Albert Delahaye.
Adam van Bremen, een der grootste fantasten aller tijden, heeft de ware geschiedenis uit het noorden van Frankrijk met karrevrachten tegelijk naar de omgeving van Hamburg in Noord-Duitsland verplaatst.
Maar gelukkig voor ons deed hij dat met zo'n grote onzorgvuldigheid dat hij meteen door de mand valt. Niet alleen missen we in Noord-Duitsland de vele plaatsen in de teksten genoemd, maar ook de archeologie spreekt zijn geschrijf tegen. Dat weten de Nederlandse historici ook wel maar toch blijven ze vasthouden aan zijn vals geschrijf. Zo schrijft Luit van der Tuuk in Jaarboek Oud-Utrecht 2005 dat: "zijn verhaal niet door archeologische opgravingen wordt bevestigd".
Nadat Adam van Bremen, die tegen het einde van de 11 e eeuw een fantasierijke geschiedenis van de bisdommen Bremen en Hamburg schreef, en tussen neus en lippen door St. Anscharius maar even uit het noorden van Frankrijk naar Hamburg trok, van de Suevi (omgeving Kortrijk) uit de oude bronnen de Suebi van Zweden had gemaakt, waren de Saksen voorgoed in het hoge noorden van Duitsland vastgepind. Later vertaalde men het maar gemakshalve met Juten, welke naam overigens in geen enkele tekst in verband met de Saksen voorkomt.

De 'mooiste' verplaatsingen, die men leest als een spannend detective-verhaal, zijn van de hand van Adam van Bremen. Deze zogenaamde geleerde, in werkelijkheid een grenzeloze fantast en brutale vervalser, was afkomstig uit het midden van Duitsland, waar hij derhalve al een zware “Saksische” hersenspoeling had ondergaan. Hij is in 1066 naar Hamburg geroepen, om er kanunnik te worden en scholaster van het kapittel van het bisdom. Hij zette zich aan een beschrijving van de bisschoppen van Hamburg (Gesta Hammaburgensis ecclesiae pontiflcum), waarin hij onversaagd St. Anscharius naar Hamburg transporteerde en alle oude teksten over Frisia en Saxonia naar het noorden trok. Op zich juiste teksten maar foutief gelokaliseerd, die hij doorspekte met juiste en gefantaseerde gegevens over de toenmalige landstreken Friesland, Denemarken, Zweden, Jutland enz., zodat zijn werk overkwam als een absoluut betrouwbaar verhaal, naar de schijn steunend op een documentatie uit de eigen streek.
Stéphane Lebecq zegt in zijn ’’Marchands et Navigateurs Frisons du haut moyen âge” (Presses Universitaires de Lille), dat het werk van Adam van Bremen een rijke bron is die onmogelijk gepasseerd mag worden. Helaas heeft deze schrijver Adam van Bremen niet doorzien, die bij de historici berucht is wegens de fabricage van een hele serie Karolingische oorkonden, van A tot Z vals, over de bisdommen Hamburg en Bremen, zodat er alle reden is om zijn “Gesta” met een tot de top gevoerd kritisch inzicht te benaderen. Ik ben het met Lebecq eens dat zijn werk niet gepasseerd mag worden, maar wel om een geheel andere reden, namelijk dat Adam van Bremen een van de beste ingangen is om er achter te komen, hoe de verplaatsingen tot stand kwamen.

In dit verband dient opgemerkt te worden dat de Universiteit van Rijsel zich opwerpt als expert van vreemde streken maar in wezen de historie van haar eigen streek heeft gemist door de Fresones en de Saxones in het noorden van Europa te lokaliseren en niet in Frans-Vlaanderen. In dit verband kan Lebecq vergeleken worden met voomoemde Adam van Bremen omdat Lebecq alles uit de teksten, waarmee hij geen raad weet of wat Frans en Vlaams klinkt, weglaat. Het is zonneklaar dat men bij het onderzoek over Fresones en Saxones bij de klassieke schrijvers moet beginnen (met name bij Tacitus met zijn Gennanid) en niet moet varen op het kompas van een vervalser uit de 11e eeuw. Overigens heeft de universiteit van Rijsel, evenals alle andere academische centra, nooit de westoriëntaite opgemerkt. We zwijgen dan nog maar van de meer dan 5000 Germaanse namen, die rondom en op korte afstand van Rijsel hebben gelegen.

Het is de 'befaamde' Adam van Bremen geweest, enerzijds verdienstelijk compilator van ware historie uit het noorden, anderzijds fabrikant van een serie oorkonden, die met de overplanting van St. Anscharius naar Hamburg (de heilige zetelde te Hammaburg, dat is Hames-Boucres ten oosten van Boulogne) de stoot gaf tot een fatale historische dislokalisatie, waarvan de contouren al vast lagen door de Albis, Amisia en Wisurgis. Kort na Adam van Bremen stroopten de monniken van Echternach de mouwen op, om overal in het wildeweg claims te leggen op vermeende vroegere bezittingen van St. Willibrord, wat een nieuwe stroom van dislokalisaties tot gevolg had. In deze materie kan men onmogelijk de schuld exclusief bij deze of gene leggen. Wel is duidelijk dat dit alles gebeurde in de tijd, dat Duitsland begon de hele genesis van de westelijke geschiedenis naar zich toe te trekken.
Het heeft geen zin hier als tegenwerping te wijzen op Birca en Haithabu. In Zweden heeft men enkele “dodensteden” uit de 10e eeuw opgegraven, waarvan de naam onbekend is maar waarop men aan de hand van Adam van Bremen de etiketten Birca en Haithabu heeft geplakt.

Tot slot nog één zaak om Adam van Bremen finaal te ontmaskeren. Te Hamburg, waar de oorlogsverwoestingen werden aangegrepen om grootscheepse opgravingen te doen, is niets gevonden van vóór de 10e eeuw, wat afdoende bewijst dat hier niet het Hammaburg van St. Anscharius heeft gelegen.

Bewuste vervalsingen of onbegrepen teksten? Van Adam van Bremen is bekend dat hij een mateloze fantasie had. Hij had de teksten in de Historia Regni Francorum wel degelijk begrepen, maar in zijn tijd was de situatie veranderd ten opzichte van toen de teksten geschreven waren. Hij paste de oude teksten toe op de nieuwe situatie. Het is precies wat later historici overkwam: zij gingen klassieke teksten uit het eerste millennium toepassen op de situatie die ontstaan was in het tweede millennium. Vergelijk daarmee de kerken van St.Willibrord in Holland of in Brabant. Daarnaast heeft hij aantoonbaar oorkonden vervalst of zelf geproduceerd (wat niet ongebruikelijk was in kerkelijke kring om bezit te verwerven: de goedgelovige bevolking kon immers toch niet lezen! Het lijkt vergezocht, maar het is de volkomen waarheid).

Hoe weet men dat een oorkonde een vervalsing is? Dat weten we omdat deze oorkonden geen verwijzingen kennen naar oudere oorkonden (wat toch gebruikelijk was) of er zaken in genoemd worden die in de tijd van de oorkonden nog onbekend waren. Of dat er zaken in staan die in de nieuwe situatie onmogelijk juist konden zijn. Zo werd Werethina genoemd als een kustplaats. Het kan dus niet Werden geweest zijn, dat niet aan de kust ligt. En wat ook toepasselijk is in deze: in sommige kopieën staat iets anders of iets niet. Lees daarover meer bij de abdij van Egmond. Jean Mabillon heeft een omvangrijke studie gedaan naar heiligenlevens en vervalsingen, waarbij de historische waarheid ondergeschikt was aan de kerkelijke inkomsten. Veel 'heiligen' bleek, hebben niet eens bestaan omdat er geen bewijs anders dan de legende van te vinden is, zoals van ene Servatius uit de 4e eeuw.

Lees het boek "De Ware Kijk Op" voor al deze en andere teksten en oordeel zelf!