"Ik kan van de theorieën van Delahaye niet bewijzen dat hij ongelijk heeft."
"Als zou worden aangetoond dat Delahaye op één onderdeel gelijk heeft, dan wordt zijn hele theorie veel waarschijnlijker."
Deze twee uitspraken van Hugenholtz geven dus feilloos aan dat Delahaye gelijk had. Immers Hugenholtz kan geen enkel argument bedenken dat Delahaye ongelijk heeft, wat meteen het ene onderdeel is dat Delahaye gelijk heeft.
Dat Delahaye op slechts één onderdeel gelijk zou hebben, geeft Hugenholtz overigens zelf toe in een interview met Charles Groenhuijsen, dat in een bepaald geval met Noviomagus inderdaad Noyon bedoeld wordt. Dat staat dus haaks op zijn eerdere en hardnekkige bewering dat er geen twijfel bestond tussen Nijmegen en Noyon.
Maar Delahaye heeft niet op slechts één onderdeel gelijk, maar op vele honderden.
Uit de Volkskrant van 20-10-1979.
"Zijn werk lijkt wetenschappelijk nergens op", was een andere uitspraak van Hugenholtz. Inderdaad lijkt het werk van Delahaye nergens anders op. Het is uniek en bestaat nu eens niet uit oeverloze naschrijverijj, maar is rechtstreeks gebaseerd op eigen bronnenonderzoek. Als het dan wetenschappelijk nergens op zou lijken, is het vreemd dat Hugenholtz nooit in staat is gebleken dat eenvoudig aan te tonen.
"Delahaye doet het voorkomen alsof de historici tegen hem samenzweren. Ik spreek met collega's nooit over Delahaye. Er is dus geen sprake van een conspiratie! Zijn werk wordt terecht verwaarloosd."
Hugenholtz tijdens het debat in 1980:
het begint langzaam tot Hugenholtz door te dringen! "Als Delahaye gelijk heeft, is mijn hele boek fout!"
Dat was dus de ware reden van zijn verweer tegen de opvattingen van Delahaye.
In dat debat kwam Hugenholtz plots met het denigrerend bedoelde opmerking over 'het niveau van Delahaye'. Over dat 'niveau' zegt dan iemand die promoter was van dat malle boek van B.Dijkstra betreffende de grafelijke skeletten te Rijnsburg; een boek dat in het tijdschrift Westerheem op een zodanige wijze werd weggehoond, dat de historische wereld niet meer bijkwam van het lachen. Ze hebben wat afgelachen die geleerde heren van 'niveau'.
De werkelijkheid was dat het niveau van Delahaye voor hem te hoog was en door hem niet meer te volgen was. Het was een uitvlucht aangezien hij niets tegen de opvattingen en visie van Delahaye kon inbrengen. Het niveau van Delahaye liet niet te wensen over, maar juist dat van Hugenholtz als professor mediaevistiek. Zie ook 'Holle Boomstammen' p.212 e.v.
Zijn volgende uitvlucht was dan ook: "Ik kan mijn tijd beter doorbrengen met creatief historisch onderzoek dan mij te vermoeien met de theoriën van de heer Delahaye".
Deze professor stelde eens dat je "met de geschiedenis geen proefjes kunt doen". Blijkbaar wel creatief onderzoek!
Hugenholtz heeft altijd felle kritiek geuit op de publicaties van Albert Delahaye, maar zelf nooit enig artikel of boek gepubliceerd over deze materie. Zijn "bewijsvoering" blijft dus onbekend en kan dus ook nooit weerlegd worden.
In de Nieuwe Rotterdamse Courant (NRC.) van 14 juni 1958 noemt Hugenholtz de opvatting van Delahaye "dwaalwegen" en "gevaarlijke onzin" en raad hij Delahaye aan "zijn onmiskenbare intelligentie niet meer zo ernstig te misbruiken".
Albert Delahaye diende hem van repliek en adviseerde Hugenholtz "zijn onmiskenbare intelligentie eens te gaan gebruiken".
Het mag frappant genoemd worden dat Hugenholtz, de grootste bewaker en kampioen van Karolingisch Nijmegen, als co-auteur van Het Bronnenboek van Nijmegen ontbreekt. Hier had Hugenholtz een flammend protest moeten laten horen tegen deze aanfluiting van historisch onderzoek. Tenminste als hij een beetje historicus van niveau zou zijn, wat hij volgens eigen opvatting toch zeker was? Had Hugenholtz het niet steeds over het "niveau"?
Neen, de werkelijk reden van het ontbreken van Hugenholtz in Het Bronnenboek is dat hij ervan overtuigd geraakt is dat Delahaye gewoon gelijk had. Daar durfde hij zijn vingers niet meer aan te branden.
Over het "niveau" gesproken.
In een artikel over "De Middeleeuwen zijn aan ons overgeleverd" heeft Hugenholtz het over "leuk om daar even mee te spelen". Welk wetenschappelijk niveau spreekt uit zo'n woordgebruik? Je vraagt je dan ook verwonderd af, waarop hij zijn argumenten baseerde om Delahaye verwijten te maken omtrent het wetenschappelijk "niveau". Dat kon hij toch helemaal niet weten. Hij kende al die bronnen niet eens.
Hugenholtz kan wat kennis van het eerste millennium betreft, niet eens in de schaduw staan van Delahaye. Wat heeft Hugenholtz ooit op wetenschappelijk niveau gepresteerd of gepubliceerd? Hij wist gewoon niets van deze materie en baseerde zijn uitspraken op wat hij van anderen hoorde. Dat mag al blijken uit zijn uitspraken als "gevaarlijke onzin" en "we hebben een traditie sinds de Romeinen in handen". Wat er dan precies gevaarlijk was aan zijn opvattingen heeft Delahaye nooit vernomen. Het gevaar zal wel geschuild hebben in de ontmaskering van Hugenholtz c.s. als ondeskundige fabelogen.
En over "een traditie sinds de Romeinen" wist Hugenholtz blijkbaar ook niets af, laat staan over het ontstaan van de traditie die hij zo verheerlijkte. De hoofdmoot daarvan is pas in de 19e en 20e eeuw ontstaan, met name na 1950.
Lees bijvoorbeeld eens wat de historici rond 1900 daarover nog schreven. Daarvan is gewoon niets meer overeind gebleven. Hoezo traditie sinds de Romeinen? Welke traditie dan?
Met deze LINK verwijzen we naar enkele "wetenschappelijke uitspraken" van Hugenholtz.
Over het boek van Huggenholtz over Floris V merkt E.H.P. Cordfunke op: "Hugenholtz gaf bijvoorbeeld nog enige ruimte voor de ‘verkrachtingszaak’ van de vrouw van Gerard van Velsen, waardoor het als passiemoord kon worden gezien". Cordfunke verwijst dit, alleen al door de titel ‘politieke moord’ naar het rijk der fabelen. Hij verkent de wortels en groei van de “wrok, agitatie en misnoegen bij een grote groep van de adel over de door Floris V gevoerde politiek” die resulteerde in de moord.
Over graaf Flris V schrijven zij o.m. het volgende: De persoon van de Hollandse graaf Floris V (1254-1296), wiens tragisch einde sterk tot de verbeelding heeft gesproken, is in de loop der eeuwen door legendevorming vertekend. Al kort na zijn dood ontstond het verhaal dat hij de vrouw van één van zijn edelen, Gerard van Velsen, zou hebben verkracht. Dit zou de oorzaak zijn geweest van zijn vermoording. Dit verhaal - in de vorm van een volksballade - werd via troubadours en zelfs in de vorm van populaire versjes, gemeengoed en belandde omstreeks 1450 in de kronieken. Een eeuw later was Gerard van Velsen zelfs 'een cloeck ende grootmoedig Ridder', de sympathieke, beledigde partij. De oorsprong van het verhaal lijkt echter terug te gaan op een in die tijd wijdverbreide sage, waarin van overeenkomstige situaties en personen sprake is. Het verhaal heeft alle kenmerken van een mythe: onjuist en waarschijnlijk. (KNOB-Bulletin 1998, p.69).
Dus Hugenholtz wist het toch niet altijd beter en had ook zijn twijfel!
Frederik Willem Nicolaas Hugenholtz, Frits (1922-1999) is de man die denigrerend sprak over het "niveau" van Delahaye, dat hij te laag vond om met hem in discussie te gaan. De "universitaire" arrogantie ten top. Hugenholtz noemde zichzelf "vakhistoricus", terwijl hij ooit toegaf, alsof het een verdienste betrof, nooit enig onderzoek naar Karolingisch Nijmegen gedaan te hebben. Dat was een zekerheid en die stond voor hem immers niet ter discussie. "Naar een zekerheid doe je toch geen onderzoek?" Ooit was het ook een "zekerheid' dat de aarde plat was. We weten nu wel beter. Ook naar een in het verleden vastgestelde zekerheid dien je onderzoek te doen. Aan elke opvatting blijven twijfelen, is de juiste wetenschappelijke houding.Had hij dat onderzoek nu maar eens wel gedaan, dan had hij, net als Delahaye, al na een halve dag ontdekt dat de tradities van Nijmegen vals zijn.
Nu moest hij zijn reputatie redden door alles dan maar glashard te blijven ontkennen. Ook dat is niet de juiste houding van een wetenschapper: zonder eigen onderzoek alles maar voetstoots aannemen.
Het 'schoenmaker blijf bij je leest' dat zijn collega Stolte zo graag gebruikte en Delahaye verweet, was zeker op Hugenholtz van toepassing. De specialisatie van Hugenholtz als maediavist lag in het tweede millennium. Hij heeft nooit iets gepubliceerd over de geschiedenis van het eerste millenium, dan wat algemeenheden, zoals in "Gestalten der Geschiedenis" (Fibula 1978). Als je dat leest snap je niet waarom Hugenholtz zoveel commentaar op de bevindingen van Albert Delahaye had. Hij vermeldt hierin zelf dat Sint Amandus apostel van de Vlamingen was. De grote fout van Hugenholtz was, dat hij meende dat wat in het tweede millenium de opvatting was, een op een terug geïnterpreteerd kon worden naar het eerste millennium. Hij had geschiedenis gestudeerd, dus alleeen hij had er verstand van. Die arrogante houding bleek ook uit het interview dat hij had met Charles Groenhuijsen van de Volkskrant.
Ook anderen maakten regelmatig opmerkingen over de arrogante houding van Hugenholtz. Cordfunke vermeldt het in zijn boek "Het verleden op de Schop". Cordfunke noemt Hugenholtz' spottende humor die hij in discussies kon aanbrengen wat door hem als een relativerend element gezien moest worden. Zijn ongenoegen verborg hij meestal onder een bagatelliserende spot; ironie gebruikte hij als een vorm van afweer en zelfbescherming, schrijft Cordfunke. Die spottende en bagatelliserende spot heeft ook Albert Delahaye meegemaakt, al zag deze er de humor niet van in. Vanuit Hugenholtz gezien was die houding begrijpelijk: hij moest zijn reputatie redden. Had ik mijn blik maar wat verder over het bronnenmateriaal laten gaan en meer andere bronnen gebruikt dan literaire en historische teksten (...) dan zou mijn opvatting (...) wat anders hebben geluid, sprak Hugenholtz in 1959 al ware woorden. Hieruit is ook weer op te maken dat hij veel van het bronnenmateriaal niet eens kende. Dat heeft ook Albert Delahaye ervaren. Het bronnenmateriaal dat hij op tafel legde, kende Hugenholtz niet eens en ontkende het bestaat ervan. Een opvatting die door andere historici zoals Stolte, Poste en Blok meteen werd overgenomen. Hugenholtz kenmerkt zichzelf overigens als 'vagebond in historicis' ofwel iemand die zich niet aan algemeen geldende regels op historisch gebied houdt. Dat blijkt ook wel uit (en ik citeer Cordfunke weer): "Hugenholtz' wetenschappelijke loopbaan was meer op presentatie dan op onderzoek gericht. Zijn wetenschappelijke productie schoot er daardoor bij in, wat hij voor lief nam. Studenten moesten het vooral leuk vinden".
Hugenholtz had in de laatste jaren van zijn leven nog het plan opgevat om van de rijmkroniek van Melis Stoke in een moderne uitgave te maken. Hij heeft dat helaas niet kunnen waarmaken. Jammer, immers dan had hij wellicht gemerkt dat Melis Stoke eind 13e eeuw veel van de opvattingen van Delahaye al noemde en hij de visie van Delahaye al bevestigde.
Het is overigens vreemd dat Hugenholtz zo fel tegen Delahaye ageerde, terwijl hij in zijn eigen boek over Floris V schrijft dat "iemand die zich een voorstelling van een periode van de geschiedenis maakt, behalve door het onderwerp zelf en de traditie ook nog beïnvloed wordt door persoonlijke opvattingen van degeen die het beeld probeert op te roepen." "En we merken dat de (minder juiste) voorstelling uit onze jeugdliteratuur en van de lager school uit onze geest niet is weg te wissen". En dat schrijft iemand die uitriep dat we de aanwezigheid van Karel de Grote in Nijmegen toch niet hoeven te bewijzen? De voorstelling uit de lagere school geschiedenis is niet uit zijn geest weg te wissen geweest. Met zijn persoonlijke opvattingen bleek Hugenholtz het onjuist te hebben (zie de opmerkingen van Cordfunke). Hij noemt vervolgens meerdere schrijvers uit het verleden waar hij het niet mee eens is, zoals Cornelis Aurelius en Johannes de Beka. Van Aurelius merkt hij op dat hij zonder kritiek zijn gegevens uit de werken van zijn voorgangers putte, die op hun beurt weer door voorgangers werden beïnvloed. Van Johannes de Beka schrijft hij dat die een heel andere verklaring geeft voor de moord op Floris V. De invloed van Beka op de schrijvers na hem was zeer groot. We hebben het hier dus over ongecontroleerde naschrijverij. Ook geeft Hugenholtz zelf aan dat over de overgeleverde geschiedenis de nodige twijfel bestaat. Immers alles wat geschiedenis geworden is, dient nog aan een zorgvuldig bronnenonderzoek onderworpen te worden. Aan een zorgvuldig bronnenonderzoek heeft Hugenholtz blijkbaar nooit gedaan. Dan was hij er al snel van doordrongen geraakt dat Albert Delahaye die hetzelfde stelde en dat bronnenonderzoek ook gedaan heeft, volledig gelijk had. Toch schrijft Hugenholtz dat we niet meer dan één bron hebben (Stroke) en dat er geen bewijs is dat Floris inderdaad zo geregeerd heeft. Hugenholtz is ervan overtuigd dat Stoke's weergave waar had kunnen zijn, omdat zij geheel past in het beeld dat ik mij op grond van de bronnen van Floris V heb gevormd. En dan heeft hij commentaar op Albert Delahayer?"Als zou worden aangetoond dat Delahaye op één onderdeel gelijk heeft, dan wordt zijn hele theorie veel waarschijnlijker", aldus een uitspraak van Hugenholtz. En laat nu Hugenholtz zelf dat ene bewijs (en er zijn er natuurlijk meer) aanvoeren, als hij in een interview met Charles Groenhuijsen in de Volkskrant van 6 oktober 1979, zegt: "Er waren meerdere plaatsen die Noviomagus werden genoemd. In een bepaalde tekst kan met die naam dus wel Noyon aangeduid zijn", opperde Hugenholtz. Eindelijk is het hoge woord eruit en wordt door Hugenholtz toegegeven dat er wel degelijk een verwarring tussen Nijmegen en Noyon kan bestaan, kan hebben bestaan en heeft bestaan. En juist die verwarring is altijd glashard ontkend. Het onderdeel waarop de theorie van Delahaye is gebaseerd, namelijk de verwarring die ontstaan is in de interpretatie van klassieke teksten, wordt hier eindelijk eens en volmondig toegegeven.
In bovengenoemd gesprek geeft Hugenholtz doorzichtig aan 'dat hij het uit 1965 daterende boek van Delahaye niet grondig heeft bestudeerd'. Hij zou zich dan niet moeten lenen voor een dergelijk gesprek en dan beweren dat het boek van Delahaye 'terecht wordt verwaarloosd'.
Het is wel duidelijk dat dit een weinig wetenschappelijke opstelling is. Het wordt ook steeds duidelijker dat Delahaye een bedreiging voor de gevestigde historische orde was.
|
Hugenholtz schreef samen met Cordfunke het boek over "Gravin Petronilla van Holland, ca. 1082-1144. Holland in het begin van de 12e eeuw". In de recensie door J.K. de Cock (Westerheem 1991, p.37) blijken toch enkele opmerkingen, waarbij de geschiedenis een andere draai kreeg. Opmerkingen mijnerzijds. Beide professoren hebben al heel wat bijzonderheden over de graven en gravinnen uit het Hollandse Huis naar voren gebracht. In dit boek is een geslaagde (?) poging gedaan, de figuur van gravin Petronilla, vrouw van graaf Floris II (1091-1121) genaamd de Vette, een menselijk gezicht te geven. Het is verbazend knap om dit te halen uit zeer weinig schriftelijke gegevens, waarvan het overgrote deel dan ook nog komt uit het klooster Egmond. Commentaar: Verbazend knap? Om hoeveel fantasie gaat het hier? Die berichten uit Egmond zijn uiteraard niet erg vleiend, aangezien Petronilla de abdij niet gunstig gezind was. Dit is dus zeer gevaarlijk materiaal. Helaas moet ik de lezer waarschuwen voor hoofdstuk 2: Van Westfries tot Hollands graafschap. In de eerste plaats is m.i. dit hoofdstuk overbodig, het past niet bij de titel, het is hinken op twee gedachten. In de tweede plaats staan er in dit hoofdstuk een aantal zeer merkwaardige zaken. In de 9e eeuw zouden in het Westfriese gebied (tussen Vlie en Maas) kerken en kloosters vrijwel ontbreken. Dit betekent dat er toch nog wel een klooster was. Ik ken er echter niet een. Kerken daarentegen waren er wel. Dorestat zou ontstaan zijn „aan een flauwe binnenbocht van Lek en Rijn". Afgezien van het feit dat Dorestat aan de Rijn zal zijn ontstaan, is vermoedelijk bedoeld Kromme Rijn en Rijn. „De naam Holland, oorspronkelijk de naam van de beboste oeverwallen van de Oude Rijn". Cordfunke noemt het elders .... de naam Holland-oorspronkelijk de naam van de beboste geestruggen ten noorden en ten zuiden van de Rijnmonding". Wanneer nu deze twee helften bij elkaar gevoegd worden krijgt men een beter geheel. Dat keizer Lodewijk de Vrome een „Oostfrankische keizer" was, is nieuw voor mij. En Hugenholtz had zoveel commentaar op Delahaye, want hij wist alles beter! Zijn 'deskundigheid' lag bij Floris V en zijn tijd, dus 12de/13de eeuw. Had hij dan ook verstand van het eerste millennium? Niet dus! |
Na deze erkenning had alle weerstand van tafel gemoeten en had men moeten beginnen aan een grondig onderzoek naar waarheid en mythe van de vaderlandse geschiedenis. Dat is helaas achterwege gebleven, omdat de "vakhistorici" zich heel goed realiseerden welke enorme gevolgen dat zou hebben gehad. Want dat het tot stand komen van een 'traditionele' geschiedenis misbruikt is ten bate van politieke doeleinden, is ook bij Hugenholtz bekend. Hij schrijft er immers zelf over. Hem moet de Batavenmythe dus bekend zijn. Een mythe die ontstond in de tijd dat de Nederlanden in oorlog waren met Spanje en er nodig een Hollandse identiteit moest komen. In de 16e eeuw publiceert de Hollandse kanunnik Cornelius Aurelius de Divisiekroniek waarmee hij de "Batavenlegende" creëert, die de Hollanders een mythische gemeenschappelijke afkomst van de Batavieren uit de Romeinse tijd verschaft.
Het moet bij Hugenholtz ook bekend zijn geweest, dat er juist door de kerk heel wat afgerommeld is met de historische werkelijkheid. Hij noemt het zelf een a-historische ontwikkeling met ver strekkende gevolgen. Te denken valt aan de heiligenkalenders waar terwille van de inkomsten heiligen werden "geïmporteerd" als zijnde 'eigen' volksheiligen, maar ook zelfs niet bestaande 'heiligen' werden gecreëerd. Te denken valt ook aan het onstaan van historische mythen, geschreven door kanunniken, dominees en pastoors. Die kenden dan wellicht een beetje 'potjeslatijn', maar hadden beslist geen verstand van historie, laat staan van historische geografie. Voor de geschiedenis van Nijmegen kunnen we denken aan kanunnik Willem van Berchen en de dominees vader en zoon Smetius tot en met de pauselijke kamerheer prof.dr. R.R.Post.
"We hebben een traditie sinds de Romeinen in handen", was steeds de stellige overtuiging van prof. dr.F.W.N. Hugenholtz. Als hoogleraar Middeleeuwse geschiedenis aan de historische faculteit van de Universiteit van Amsterdam en Utrecht, was Hugenholtz steeds een van de felste tegenstanders van Albert Delahaye. Begrijpelijk: zijn deskundigheid als hoogleraar stond op het spel.
De opvatting van Hugenholtz dat we in Nederland een traditie sinds de Romeinen in handen hebben, gaat uit van de veronderstelling dat:
1. er een continuïteit in bewoningsgeschiedenis zou hebben bestaan sinds de Romeinse tijd;
2. de veronderstelde geschiedenis sinds de jaren van het ontstaan op Nederland werd toegepast.
Beide veronderstellingen zijn onjuist. De opvattingen van Hugenholtz blijken nergens op gebaseerd te zijn. Hij beroept zich op de traditie met de traditie. In Nederland heeft vanaf de Romeinse tijd geen continuïteit in bewoning bestaan en de veronderstelde geschiedenis is pas vele eeuwen na het ontstaan (soms pas na 14 eeuwen) voor het eerst op Nederland toegepast. Zie hierna.
"Het kan toch niet zo zijn dat alle historici het fout hebben en dat alleen Delahaye de waarheid heeft?" opperde Hugenholtz in het interview met Charles Groenhuijsen in de Volkskrant van 6 oktober 1979.
Het leek Hugenholtz onmogelijk dat alle historici het collectief fout zouden hebben en dat de visie van Delahaye juist zou zijn.
Ook deze stelling gaat weer voorbij aan het feit dat er geen sprake is van een collectieve fout, hoogstens van collectieve naschrijverij. Bovendien is er al veel eerder en veel vaker getwijfeld aan de juistheid van de traditionele geschiedenis. Over de klassieke teksten van Julius Caesar bijv. over het Eiland der Bataven" is altijd verschil van mening geweest. Zelfs Leupen in "Het Bronnenboek" en Blok in "De Franken in Nederland" spreken regelmatig over enkele tradities hun twijfel uit. Historie bestond lange tijd, en bij sommigen nog steeds, uit klakkeloze naschrijverij van wat enkele fabelschrijvers vanaf de 15e eeuw beweerden. Persoonlijke opvattingen en beweringen werden als absolute waarheid aanvaard en iedereen die ze later tegensprak werd als charletan gekwalificeerd.
Veel historici, waaronder Hugenholtz zelf, hebben blijkbaar nooit enig onderzoek gedaan naar waarheid en mythe van de traditie. Bij het ontstaan van die traditie is belangrijk vast te stellen wie welke bewering het eerst heeft gedaan en op grond van welke argumenten.
Hugenholtz heeft zelf ook nooit iets gepubliceerd over de argumenten van het gelijk van de traditie. Hij wist wel beter, want had hij dit gedaan, dan zou zijn werk zeker op dezelfde wijze als het Bronnenboek, waaraan hij wijzelijk zijn medewerking had geweigerd, door Delahaye zijn weerlegd.
In alle jaren van verschil van mening is het Hugenholtz niet gelukt de visie van Delahaye met wetenschappelijke argumenten te weerleggen. En dit terwijl er steeds geroepen werd, dat er van de studie van Delahaye niets deugde. Waarom zijn dan de argumenten om de visie van Delahaye te weerleggen niet meteen op tafel gelegd?
Zelfs in 1980, toen er liefst 4 professoren het debat met Delahaye aangingen, is dit niet gebeurd.
Hugenholtz is, als we het zo mogen noemen voor een professor, het schoolvoorbeeld van een traditionalist, ofwel iemand die kost wat kost vasthoudt aan de traditie en nooit enig onderzoek heeft gedaan naar het ontstaan van die traditie en de toepassing ervan op Nederland. Hij volgde steeds de opvattingen van enkele middeleeuwse fantasieschrijvers in plaats van de argumenten te bestuderen die het tegendeel beweren. Zijn herhaaldelijke uitspraken (zie ook onderstaande -letterlijke- citaten) zijn tekenend om te ontdekken wat hij onder wetenschap verstond.
De visie van Hugenholtz (Volkskrant, 6 oktober 1979).
"We hebben een traditie vanaf de Romeinen in handen".
Deze opmerking van Hugenholtz gaat uit van de onjuiste veronderstellingen dat de geschiedenis bestaat sinds de tijd dat deze zich heeft voorgedaan en dat er een continuïteit bestaat in de geschiedenis vanaf de Romeinse tijd.
De continuïteit in de geschiedenis van de Lage Landen (les Pays-Bas is er nooit geweest, zelfs in Nijmegen niet. Dat erkennen behalve veel historici (zie de Citaten over de bewoningsgeschiedenis van Nederland) ook het Bronnenboek van Nijmegen, dat (onbedoeld?) aantoont dat er een gat van 5 eeuwen zit in de bewoningscontinuïteit van Nijmegen tussen de 3e en 8e eeuw.
Andere studies maken "het gat van Nijmegen" zelfs nog groter en wel van de 2e tot de 11e eeuw, ofwel 9 eeuwen.
"Aardig maar lang niet overtuigend"
Bij de verwijten aan Delahaye werden ook leugens en onwaarheden als bescherming van de traditie gebruikt. Zo betoogt prof. H.Jansen (1929-1985) in een artikel uit 1979, dat Hugenholtz 15 jaar geleden met zijn studenten een jaar lang heeft gewerkt aan de beweringen van Delahaye wat negatief uitviel. Knap! Om al een jaar lang te werken over een boek dat nog moest verschijnen. En waarom zo lang, als het allemaal zo eenvoudig te weerleggen zou zijn? Janssen kan overigens ook geen duidelijke weerlegging in één zin van het verhaal van Delahaye geven. Maar een weerlegging in meerdere zinnen heeft hij ook nooit gegeven! Van die onweerlegbare feiten die hij noemt heeft Delahaye nooit iets mogen vernemen. Ze staan misschien in het Bronnenboek van Nijmegen, maar daar heeft Janssen niet aan meegewerkt. Had hij daarover al twijfels? Bij de opsomming van residenties van Karel de Grote vermeldt historicus H.P.H.Janssen Nijmegen niet. Wist hij die niet? Neen, hij slaat deze residentie bewust over aangezien hij dezelfde twijfel had als Albert Delahaye. Zijn twijfel durfde hij echter niet te uiten, die verzweeg hij daarom maar.
Wat er van het werkcollege van Hugenholtz met zijn studenten terecht is gekomen heeft Delahaye ook nooit vernomen. Bij het debat is 1980 heeft Hugenholtz daar in elk geval niets over gezegd. Opvallend is ook hier weer dat Hugenholtz ontbreekt in de Club van Nijmegen die het Bronnenboek samenstelde. Als de felste verdediger van Karolingisch Nijmegen zou hij toch zeker zijn medewerking aan het Bronnenboek hebben moeten verlenen. Waarom schittert hij door afwezigheid? Hugenholtz heeft regelmatig, meestal in scherpe taal, op de publikaties van Delahaye gereageerd. Hij heeft zich altijd opgeworpen als kampioen van Karolingisch Nijmegen, al was hij wel zo wijs om zijn overtuiging en zijn 'bewijsvoering' waar hij zo prat op ging, nooit op schrift te stellen. Daarmee ontnam hij Delahaye de kans om hem even konkreet te antwoorden als Delahaye met het Bronnenboek heeft gedaan. Hugenholtz heeft zich altijd in stilzwijgen gehuld. Om één lettertje heeft hij Delahaye wel eens aangevallen: dan had hij een vlammend protest tegen het Bronnenboek moeten laten horen, tenminste als hij nog voor een eerlijk en integer historicus wil doorgaan. Was de reden van zijn zwijgen dat hij in 1980 tot dezelfde conclusies was gekomen als Delahaye? Lees meer over het Bronnenboek en over Hugenholtz.
Van een traditie vanaf de Romeinen is dus totaal geen sprake in de Nederlandse of Duitse geschiedenis. Archeologisch wordt dit overal in Nederland bevestigd. Nijmegen bijv. mist ruim 8 (acht) eeuwen geschiedenis. Van enige continuïteit in de geschiedenis is in Nederland totaal geen sprake, wat door alle historici wordt erkend, zelfs door dr.D.P. Blok in de Franken in Nederland en door dr.P.Leupen in het Bronnenboek van Nijmegen. Zie daarvoor bij Citaten.
"Die man is wel intelligent, maar ook een fantast", aldus Hugenholtz.
Een compliment naast een sneer, iets dat vaker gehanteerd werd door historici van professie: iemand met een compliment het graf inprijzen.
"Het Hollandcentrisme is er nu wel uit", aldus Hugenholtz bij zijn aanstelling in 1959.Helaas heeft hij daar in zijn aversie tegen Delahaye nooit blijk van gegeven. Voor Hugenholtz bleef de 'vaderlandse' geschiedenis zoals die was vastgesteld in de 17e eeuw staan als een huis, hoewel hij ooit aangaf, dus wist (zie quote verder naar boven) dat Vlaanderen en Brabant veel belangrijker waren dan Holland. Blijkbaar heeft hij zich nooit echt verdiept in de geschiedenis van Vlaanderen en Brabant. Dan had hij toch geweten dat de Willibrordus-cultuur en -verering en de eerste graven van 'Holland' (die zich Fries noemde) juist daar vandaan kwam. Dan had Hugenholtz ook kunnen weten dat Delahaye op deze punten al gelijk had en had hij zich als 'wetenschapper' anders opgesteld, anders op moeten stellen.
"De theoriën van Delahaye zijn allemaal erg gewrongen. Van een aantal zaken die hij naar voren brengt kan ik niet bewijzen dat hij ongelijk heeft, maar het is allemaal wel volmaakt onwaarschijnlijk".
Ondanks dat Hugenholtz niet kan aantonen dat Delahaye ongelijk heeft, heeft hij dus wel ongelijk. Dat noemt Hugenholtz dus wetenschap. Maar als Hugenholtz niet kan bewijzen dat Delahaye ongelijk heeft, hoe denkt hij dan te kunnen bewijzen dat de traditie wel gelijk heeft? Bovendien heeft Hugenholtz niet begrepen dat juist die samenhang het sterkste punt in de visie van Delahaye is, juist omdat de mythe in samenhang tot stand is gekomen. Noviomagus, de Batua, de Noormannen, het Almere, de Renus, Dorestad, Trajectum enz. hebben ontegenzeggelijk met elkaar te maken. Verdwijnt er één uit Nederland, dan volgt de rest vanzelf, juist vanwege die onderlinge samenhang. Een samenhang die ook Hugenholtz belangrijk scheen te vinden getuige zijn opmerking "Alles wat is overgeleverd blijkt van steeds grotere betekenis te zijn geworden, mits in samenhang bekeken. Door nieuwe vragen, nieuwe interpretaties, samenwerking tussen disciplines ontstaat beetje bij beetje een nieuw beeld van de middeleeuwen". En laat nu net Hugenholtz in de praktijk niet doen, wat hij in theorie zo prima verwoord. Is dat dan het 'niveau' dat hij bedoelde?
"Met collega's heb ik eigenlijk nooit over het werk van Delahaye gesproken".
De visie van Delahaye wordt bij voorbaat al verworpen en verzwegen. Verder merkt Hugenholtz op: "Collega's kennen het wel en weten dat het bestaat, maar gaan af op degene die het in vakbladen bespreken". En in vakbladen wordt het natuurlijk niet besproken door wetenschappers, maar door traditionalisten: zij die vasthouden aan het geschrijf uit de 15e tot 17e eeuw. Historische wetenschappers bespreken blijkbaar slechts zaken die niet in tegenspraak zijn met wat zijzelf als vaststaand hebben vastgesteld. Wat daarvan afwijkt wordt dus meteen als onwaar betiteld. Het wordt dan wel eens tijd dat de wetenschappers eens kennis nemen van elkaars opvatting. Zie de hele lijst opmerkingen bij Citaten.
(Gelukkig voor ons dat de medische wetenschap niet meer handelt naar de denkbeelden van de 15e en 17e eeuw)
"Het zou best eens allemaal onderzocht kunnen worden."
Eindelijk een verstandige opmerking van Hugenholtz, echter tot heden (2016) is dat nog steeds niet gebeurd.
"Wat Delahaye van het gemis aan verering van St.Willibrord zegt, is wel interessant. Als het waar is tenminste en dat kan ik zo niet nagaan".
Hoe deskundig ben je dan als professor, als je ter plekke met wat parate kennis niet enige historische feiten kunt verfiëren? Hij kan het zo niet nagaan! Duik dan in de bibliotheek van de Universiteit en zoek het eens op. Hoewel, daar vind je de boeken van Delahaye niet. Dat was immers "verboden" literatuur. Het betreft hier het boek "Vraagstukken in de Historische Geografie van Nederland" (2 delen) (zie daar). Studenten werd zelfs verboden daarover vragen te stellen.
"Archeologisch is de aanwezigheid van Willibrord in Utrecht niet te bewijzen." En dat merkt Hugenholtz dus zelf op!
Kan het nog duidelijker? In Utrecht is geen enkel spoor van bewoning uit de tijd van St.Willibrord gevonden. Wie of wat er dan te bekeren viel, heeft men zich blijkbaar nooit afgevraagd in wetenschappelijke kring.
"In de geschiedenis hebben we geen bewijzen in de trant van twee-maal-twee-is-vier. Je hebt dus altijd een marge." Dus toch onzekerheid in die sterke traditie? Zijn dit de eerste barsten in het traditionele bastion van zekerheden?
Maar die bewijzen zijn er wel, zelfs oogetuige verslagen. Blijkbaar heeft Hugenholtz nooit "Vraagstukken in de historische geografie" gelezen, want daarin worden zo'n 1900 teksten genoemd die het tegendeel van zijn stelling aantonen.
"Er zijn in Dokkum geen heel concrete dingen van Bonifatius teruggevonden."
"Over de hele periode tussen de zevende en negende eeuw is er vreselijk weinig aan geschriften over. Er zitten grote gaten in de kennis. Dat zal geen mediaevist ontkennen. Ik acht de beweringen van Delahaye hoogst onwaarschijnlijk, al valt er over en weer weinig te bewijzen." Ook hier spreekt Hugenholtz zijn eigen gelijk tegen en bevestigt hij het gelijk van Delahaye. Maar dat zal hij niet in de gaten gehad hebben, anders had hij het beslist anders verwoord.
Dat er inderdaad grote gaten in de kennis zitten, vooral bij mediaevisten, zal inderdaad niemand kunnen ontkennen. En dan moet je als goed wetenschapper vooral proberen die kennis zoveel mogelijk te beperken door vooral alle teksten die Delahaye over deze periode verzameld heeft, niet te lezen. Teksten afkomstig uit Franse kronieken, waarmee al meteen duidelijk is, waar deze geplaatst moeten worden. Dit verstaat Hugenholtz blijkbaar onder wetenschap: teksten die in tegenspraak zijn met de traditie vooral verzwijgen. En er zijn genoeg teksten, meer dat "de wetenschap in Nederland" ooit heeft gezien. Echter deze teksten zijn in Nederland onbekend, omdat het ook geen Nederlandse teksten zijn, maar Franse! In "Vraagstukken..." alleen al, staan er ruim 1900! Maar ja, als je die boeken verbiedt in de universiteitsbibliotheek kom je het ook nooit te weten.
"Ook hier (Dorestad zou Wijk bij Duurstede zijn) kun je het weer niet bewijzen. Maar er is zoveel indirect bewijs."
Er is in Wijk bij Duurstede niets gevonden uit de periode van Dorstad (zie opgravingsverslag van W.van Es), maar zegt Hugenholtz, "de dingen die je er zou kunnen vinden, zijn er juist door de Noormannen geplunderd".
Kun je een infantieler argument voorstellen van een professor? De Noormannen hebben zeker bij hun plunderingen alles netjes opgeruimd en meegenomen.
Eenzelfde redenering volgt Hugenholtz wanneer hij de bewering weerspreekt dat er in Nijmegen nooit een residentie van Karel de
Grote heeft gestaan. Delahaye betoogt dat het oude Noviomagus niet Nijmegen maar het Noordfranse Noyon is. In Nijmegen betoogt
Delahaye, is nooit iets teruggevonden wat de aanwezigheid van de keizer bewijst. Hugenholtz: "Er is ruimte voor die theorie. Er waren meerdere plaatsen die Noviomagus werden genoemd. In een bepaalde tekst kan met die naam dus wel Noyon aangeduid zijn. Je kunt dus kiezen." Eindelijk wordt dus toegegeven dat er wel degelijk verwarring bestaat tussen Noviomagus is Noyon of Noviomagus is Nijmegen, iets dat altijd ontkend werd en steeds als argument tegen de opvattingen van Delahaye werd gebruikt."En als Delahaye spreekt over de residentie van Karel de Grote, dan moet hij wel bedenken dat vorsten in die tijd steeds rondreisden. En dat verblijf zal niet meer geweest zijn dan een grote houten boerderij. Daar hoef je dus niets van terug te vinden".
Nog zo'n infantiele opmerking van Hugenholtz die in flagrante tegenspraak is met de schriftelijke bronnen die spreken van een "in pracht en praal opgetrokken paleis", wat in die tijd betekende een paleis in steen, vergelijkbaar met het Karolingisch verblijf in Aken! Hugenholtz maakt met zijn "houten boerderijtje" van Karel de Grote gewoon een Gelderse boer. En Karel was toch wel iets meer dan dat. Opvallend is in deze dat prof.F.J. de Waele in 1956 voorstelde om het nieuwe standbeeld van Karel de Grote dat men in NIjmegen wilde plaatsen, hem inderdaad af te beelden als een 'Frakische boer'. Zie afbeelding hiernaast. Een ruiterstandbeeld, wat het toch geworden is, vond De Waele 'niet gepast'. Karel droeg immers (volgens Einhard) de nationale klederdracht van de Franken. 'Keizersmantel en insignia horen hier niet thuis.'
Uit alle gegevens te zamen over Nijmegen, de Engelse missionarissen en Dorestad trekt Delahaye de conclusie dat de historici zich al eeuwenlang vergissen. Al die beweringen tezamen maken het voor Hugenholtz juist ongeloofwaardiger. "Toen Delahaye eenmaal had bedacht dat Nijmegen Noviomagus niet was, is hij consequent gaan doorredeneren. Allerlei teksten heeft hij naar het zuiden verplaatst. Wat hij nu over Trajectum en Dorestad naar voren brengt vind ik zo onwaarschijnlijk dat hij bijna zijn eigen ongelijk bewijst."
Is dat niet wat een wetenschapper behoort te doen, teksten vergelijken en consequent doorredeneren? En zeker de teksten die in tegenspraak met elkaar lijken? Dat de hele visie ongeloofwaardig is moet een wetenschapper er niet van weerhouden juist onderzoek te doen. Hoe ongeloofwaardiger des te meer dringt de noodzaak tot onderzoek! Het meest ongeloofwaardige uit de Romeinse tijd, dat de Romeinen tot in Noord-Duitsland verschillende volkeren hebben bestreden zonder er ook maar één spoortje achter te laten, heeft men misschien om diezelfde reden ook nooit onderzocht. Het is te ongeloofwaardig voor woorden.
Blijkbaar heeft Hugenholtz van de hele mystificatie weinig begrepen. Hij zal niet voldoende niveau hebben gehad. Natuurlijk is er een samenhang tussen alle verschillende mythen. De ene mythe heeft bij het ontstaan de andere mythe veroorzaakt, wat weer tot gevolg had dat er nog meer mythen ontstonden. Noviomagus, Trajectum, Dorestad, de Batua, de Renus en het Almere worden in teksten over de invallen van de Noormannen als een samenhangend geheel genoemd, in een beperkt gebied. Valt het doek voor Nijmegen, dan volgen automatisch de Betuwe, Wijk bij Duurstede, de Rijn, de Zuiderzee enz. als vermeende locaties in Nederland.
Als Hugenholtz dit probleem niet doorziet, mag hij zich dan nog een deskundig wetenschapper van niveau noemen, een professoraat waardig?
"Wanneer je deze periode van de geschiedenis bestudeert kun je zelden iets bewijzen. We kunnen wel sluitend maken dat in 1600 de Slag bij Nieuwpoort plaats had. Maar met de achtste en negende eeuw bestuderen we zaken die er niet meer zijn. Dan is er nooit een mathematisch bewijs mogelijk. Je kunt er geen proefjes meer mee doen. We kunnen alleen met de bronnen die we hebben de zaak zo goed mogelijk in elkaar passen. Dan mag geen enkele bron er strijdig mee zijn. In dat geval moet je opnieuw beginnen. Het is bij ons een goede gewoonte om met goede tegenbewijzen te komen, maar die zijn er eigenlijk niet."
En hier spreekt Hugenholtz zichzelf en de traditie dus faliekant tegen. Allereerst is er wel degelijk mathematisch bewijs mogelijk, echter in Nederland wordt dat niet gevonden. Bewijs 1 dat Delahaye gelijk heeft. Met de bronnen die we hebben de zaak zo goed mogelijk in elkaar passen heeft juist het ontstaan van de foutieve traditie veroorzaakt, Bewijs 2 ten gunste van Delahaye. En dan komt het: dan mag er geen enkele bron strijdig mee zijn. En dat is precies wat er wel aan de hand is: er zijn vele bronnen strijdig met de traditie. Bewijs 3 voor Delahaye. In dat geval moet je opnieuw beginnen. Hier spreekt Hugenholtz volkomen waarheid uit, echter dat is in Nederland NOOIT gebeurd. Men heeft de traditie kost wat kost overeind willen houden. Er is geen enkel nieuw onderzoek gedaan om de bronnen opnieuw en onbevooroordeeld te lezen. Bewijs 4 voor het gelijk van Delahaye. De gewoonte om met goed tegenbewijzen te komen is het 5e bewijs van het gelijk van Delahaye, want dat is nooit gebeurd. Veel bronnen die Delahaye aanvoert zijn nooit weersproken. Daarop heeft men nooit gefundeerde kritiek geleverd. De hele zaak werd in zijn geheel en als eenheid belachelijk gemaakt. En dat terwijl dezelfde historici die de visie van Delahaye belachelijk maakten, hem in eigen werk soms gewoon gelijk (moesten) geven. Zie de vele Citaten die dit bevestigen.
"The dark ages".
De wetenschap verstaat blijkbaar onder 'the dark ages' dat er niet over zaken gesproken mag worden die het daglicht niet kunnen verdragen. Is geschiedenis niet inherent aan "bestuderen wat er niet meer is"? Maar ook dit is een onwaarheid, die voor Nederland wel opgaat. Want wat men in Nederland juist wil aantonen dat er niet meer is, is er ook werkelijk niet meer. Waarmee aangetoond is dat wat er over beschreven staat, geen betrekking op Nederland heeft, maar op Noord-Frankrijk. En dat is de kern van het hele "mysterie van de Keizer Karelstad" en de andere mythen uit het eerste millennium.
"Delahaye zegt dat hij tenminste het recht heeft om serieus genomen te worden. Maar als hij nu niet serieus is? Je kunt dat wel willen, maar het is dan een onredelijke eis. Ik ben overigens, zoals Delahaye suggereert, helemaal niet bang voor een confrontatie met hem. De theorie van Delahaye brengt mij niet aan het twijfelen", zegt Hugenholtz fier. "Ik heb een historische traditie in handen vanaf de Romeinen. Die historische traditie geldt voor mij totdat er een serieus bewijs komt, dat er in de dertiende eeuw plotseling een andere opvatting over de geschiedenis is gekomen. Dat is voor mij onwaarschijnlijk dat de historische traditie aangetast wordt. Ik moet er alleen een beetje om lachen. Een speciaal onderzoek is uit wetenschappelijk oogpunt onnodig. Ik zou het overigens wel leuk vinden als het waar was. Het is ook niet zo dat ik me dan in mijn hemd gezet zou voelen. Je zou je ook volstrekt onwetenschappelijk opstellen wanneer je niet in staat zou zijn om oude theorieën omver te kegelen. Daar zijn we juist voor".
Ook hier ziet Hugenholtz het niet juist. In de dertiende eeuw is geen andere opvatting gekomen, maar de eerste Nederlandse opvatting. In een leeg -HOL-land, waar voorheen geen bewoning was en er dus geen traditie bestond, vond die eerste traditie dus gemakkelijk ingang. Deze was namelijk niet in tegenspraak met welke opvattingen dan ook, want opvattingen waren er nog niet. De eerste bewoners hebben de eerste traditie aanvaard, sterker: zelf meegenomen vanuit hun vaderland. En er waren al enkele details in hun overlevering bekend die al enkele generaties een stuk van hun tradities en cultuur bepaalden. Dat is juist het kenmerk van de "deplacements historiques". Maar ook hier zal Hugenholtz als wetenschapper wel nooit van gehoord hebben, van "deplacement historiques". Ook de invallen van de Noormannen hebben bij Hugenholtz blijkbaar niet zo'n impact gehad, als bij de bewoners van toen. De vluchtelingen voor de Noormannen hebben zich elders gevestigd en behalve hun tradities en gebruiken vooral hun plaatsnamen meegenomen. Plaats hiernaast de deportatiepolitiek van Karel de Grote en het na de transgressies in bezit nemen van nieuwe vrijkomende gronden en de oorzaken van de "deplacements historiques" en de erop volgende verwarring zijn bekend.
"Je vindt de bronnen niet om het tegendeel te bewijzen. Er zijn geen ooggetuigenverslagen die het waterdicht kunnen maken."
Ook hier zet Hugenholtz zich weer te kijk als wetenschapper. Teksten met ooggetuigenverslagen bestaan wel degelijk. Ze zijn echter niet te vinden in Nederland, maar wel in Franse kronieken, waarmee al meteen duidelijk is waar deze thuis horen. Als er bij de plunderingen van de Noormannen in de kroniek van St.Bertins te St.Omaars gesproken wordt over veel slachtoffers "onder de de onzen", spreekt hieruit het verslag van een tijdgenoot: een ooggetuige verslag. Deze teksten zijn bij Hugenholtz blijkbaar niet bekend. Mag hij zich dan een deskundig mediaevist noemen?
"Datzelfde geldt voor de theorieën van Delahaye. Je kunt vaak niet bewijzen dat hij ongelijk heeft. De middeleeuwse bronnen laten ruimte voor allerlei bedenksels".
Als je deze denkwijze van Hugenholtz doortrekt, zou de traditionele geschiedenis ook een bedenksel kunnen zijn. Maar die tegenbewijzen zijn er wel degelijk. Dat er geen teksten tussen de 8e en 9e eeuw zouden bestaan is onjuist. Kent Hugenholtz bijvoorbeeld de hele serie teksten over Karel de Grote, de Noormanen en de Engelse missionarissen dan eigenlijk wel? Kan hij zich dan nog een deskundig wetenschapper noemen? En weet hij dan niet dat al deze teksten in FRANSE KRONIEKEN staan? En dat de hierin beschreven geschiedenis door Delahaye niet naar het zuiden verplaatst werd, maar door eerdere historici juist naar het noorden? Alle betreffende teksten staan in de boeken van Albert Delahaye, maar ja als je die niet leest, zelf verbiedt voor je studenten, blijf je onwetend ervan. Op onwetendheid mag een wetenschapper zich niet beroepen en zeker niet opvoeren als bewijs tegen Delahaye!
De strijdigheid van teksten en interpretatie die Hugenholtz hier noemt wordt bewezen met 'Het Bronnenboek van Nijmegen'. In dat geval moet je opnieuw beginnen concludeert Hugenholtz terecht. En dat is nu precies wat Albert Delahaye heeft gedaan, opnieuw beginnen. Maar dan niet in het jaar 1200, maar met de Romeinen, want met de teksten van Caesar en Tacitus is de eerste kiem gelegd die tot alle misvattingen erna heeft geleid.
De traditie "sinds de Romeinen" moet dus ook vanaf de Romeinen opnieuw onderzocht worden naar waarheid en mythe, te beginnen met de vermelding van Julius Caesar in 54 v. Chr. van de Renus en het Eiland van de Bataven.
Feitelijk is de uitspraak van Hugenholtz "dat we een traditie hebben vanaf de Romeinen" wel juist. Alleen gaat het om een verkeerde traditie vanaf de Romeinen. Alles vanaf de Romeinse tijd, zal herzien moeten worden. Dan wordt die "traditie" (een overlevering van een gebruik, verhaal of gewoonte: Van Dale) misschien ooit gewijzigd in De Ware Kijk Op de geschiedenis van ons land. [De meeste van de hierboven geciteerde uitspraken zijn afkomstig uit het interview van Charles Groenhuijsen met professor Hugenholtz in de Volkskrant van 6 oktober 1979.]
Het is wel opvallend dat Hugenholtz de hierboven beschreven zienswijzen hanteert, terwijl hij in "Gestalten der Geschiedenis" (Den Haag 1960) veel opvattingen van Delahaye bevestigd. Hij schrijft o.m. "Vanaf de 12e eeuw worden veel kronieken opgesmukt met onwaarschijnlijke legenden of verzonnen verhalen, die evenzeer van gedachteloze vlijt als van lichtgelovige argeloosheid getuigen. Er is verregaande lichtgelovigheid, er wordt oppervlakkig geïnterpreteerd en er heerst alom een grenzeloze naïviteit. Verregaande lichtgelovigheid en liggelovige argeloosheid zijn zeer wezenlijke kenmerken van wat middeleeuwse geschiedschrijving heet". (p.106) "Bewuste en onbewuste verdraaiing van de werkelijkheid komt voor en doet ons voortdurend op onze hoede zijn" (p.125).
In het betreffende artikel wijst Hugenholtz er bovendien op dat de Annales Egmundenses vrijwel geheel zijn gekopieerd uit het werk van Sigebert van Gembloux. Zoal zij voor ons liggen stammen de Annales Egmundenses uit de late 12e en vroege 13e eeuw. Ook noemt hij St.Amandus de apostel van de Vlamingen en plaatst hij Hincmar, aartsbisschop van Reimt toch ook in het West-Frankische Rijk.
En dit was nu precies waar Delahaye steeds op wees en tot heel andere conclusies kwam. Maar daarvoor werd hij door Hugenholtz c.s. weggehoond.