Lees meer over Romeins Nederland bij Romeinen en Bataven, Romeins, Romeinen, Friezen en Franken, Romeinse wegen in Nederland, Romeins verkeer, Romeinen langs de Rijn, Romeins Nijmegen, Zichtbaar Romeins?, de Limes, De Limes volgens Luit van der Tuuk, de Romeinen, Julius Caesar en de Varusslag.
Romeins Nederland kent een groot aantal problemen:
1. Van geen enkele Romeinse plaats is de naam met zekerheid of overtuigende bewijzen vastgesteld, zelfs van Nijmegen niet.
2. De afstanden tussen de plaatsen komen niet overeen met de Peutingerkaart, verre van zelfs.
3. Geen twee Nederlandse grensforten zijn aan elkaar gelijk. Ze zin net zo verschillend als de "Zwammerdamschepen" met verschil in lengte van 5,5 meter tot 34 meter. Zie bij Archeologie Magazine 1-2021: Romeinse schepen). Dat geeft aan dat er geen militaire regie achter zat, maar eerder die van uitgetreden veteranen.
4. De forten langs de Rijn zijn ook sterk afwijkend van het standaardmodel.
5. De forten langs de Rijn zijn stukje bij beetje opgebouwd op basis van willekeurig beleid en zeker niet in één keer.6. De Rijn werd ook niet beschouwd als verdedigingsgrens, maar als transportroute.
7. Ondanks de vele fouten en andere onzekerheden blijft de Peutingerkaart gebruikt worden voor de legitimatie van de Nederlandse opvattingen. Met een vals bewijs valt feitelijk niets te bewijzen, wat men in Nederland steevast wel probeert. Met de kaart van Buchelius uit 1643 (zie hiernaast) kun je toch ook niet bewijzen dat de Bataven in de Betuwe verbleven?
8. Net als bij de forten was de bedreiging vanaf de overkant meer suggestie van historici dan realiteit. Aan de overkant woonden geen Germaanse stammen die gevaar zouden kunnen opleveren. De Germanen woonden immers al binnen het Romeinse Rijk ten zuiden van de Rijn. Germania Inferior lag binnen het Romeinse Rijk.
9. Het Romeins in Nederland wordt gevonden onder een dikke laag (zee-/rivier-)klei wat onweerlegbaar de daarna voorkomende transgressies aantoont.
10. De gevonden zogenaamde 'Romeinse' schepen zijn allemaal van een ander type. Daarbij komt sterk de vraag naar voren "Waren het wel Romeinse schepen?". Van enkele schepen is vastgesteld dat het inlandse platbodems waren, waarbij plaatselijke schippers in opdracht/verzoek van de Romeinen het transport verzorgden.
Romeins Nederland volgens de meest recente gegevens.
De Nederlandse traditie van Romeins Nederland lijkt overtuigend maar is dat allerminst. Bij elke plaats zijn een of meer vraagtekens te plaatsen, wat ook precies is wat Albert Delahaye deed, maar ook veel historici voor en na hem (zie bij Citaten! De twijfel van Delahaye was dan ook zeer terecht. Uit een korte inventarisatie blijkt dat geen enkele plaats zonder vraagteken is. Tussen haakjes wordt de betreffende auteur/bron genoemd. Lees meer bij Romeinse vindplaatsen in Midden-Nederland.
1. Lugdunum was eerst altijd Leiden (ook nog in 1887 bij Konrad Muller), toen werd het Katwijk en nu is het de onvindbare Brittenburg. Lugdunum bij Katwijk kan een optie zijn geweest, maar dat blijft bij gebrek aan opgravingsgegevens speculatief (Buijtendorp) Het vignet van belangrijke legerplaats blijft onverklaarbaar. Was Leiden toch niet Lugdunum Batavorum maar toch Matilone? Lugdunum is Antwerpen (Bruijnesteijn v.C.), Lugdunum is Luik (Kreijns), Lugdunum is Gent (Rozemeyer). Lees meer bij Lugdunum.2. Praetorium Agrippinae was aanvankelijk 'bij Katwijk', later Arentsburg (Holwerda), momenteel Valkenburg; het vignet van badplaats is onverklaarbaar. Een badhuis is in Valkenburg, de best onderzochte plaats, nooit gevonden. Lees meer bij Praetorium Agrippinae.
3. Matilone zou Leiden zijn of Roomburg vanwege enkele interessante vondsten waaronder een gezichtmasker. Maar de archeologische resten van een legerkamp liggen nog verscholen in de bodem (PvdHeijden), ofwel: zijn nog niet opgegraven. Of waren het resten van een middeleeuws klooster zoals ook genoemd wordt? Roomburg was Macilo, niet Matilone (Van Es, Bogaers). Lees meer bij Matilone.
4. Albanianis is Alphen a.d. Rijn waar houten resten (palen) in de natte bodem zijn gevonden. Waren dit resten van een castellu,? Lees meer bij Albanianis.
5.Nigropullo zou Zwammerdam zijn, wat een etymologische aanfluiting is van de eerste orde. Overigens is er nooit een castellum gevonden, slechts een wachttoren , die uiteraard te onbelangrijk was om op de PK vermeld te worden. Vondsten zijn aardewerk, munten, schildknop en gereedschap. Er is alles voor te zeggen dat het hier helemaal niet ging om een castellum, maar om een Romeinse villa. De ter plaatse gevonden scheepsresten lagen tot wel 7 meter onder het maaiveld (Heeren). Lees meer bij Nigro Pullo.
6. Lauri: al heel lang vermoedden oudheidkundigen dat Woerden de plaats was waar de Romeinse nederzetting Laurium (of Laurum) moet worden gezocht. De Romeinse legerplaats zelf is deels gevonden en de gegevens (welke?) tot nu toe wijzen erop dat deze is aangelegd in de tijd van keizer Caligula (37-41) . Er zijn enkele (Romeinse ?) schepen gevonden (zie bij Archeologie Magazine 1-2021: Romeinse schepen). Lauri wordt door geen enkele klassieke bron als castellum genoemd. Het is ook de vraag of Laurentia (ook bekend als plaats waar St. Willehad als missionaris werkzaam was) dezelfde plaats was als Lauri. Dan was het toch Lumbres. Lees meer bij Lauri.
7. Fletione kan Vechten of Vleuten zijn? Met een altaarsteen uit Doornik wordt 'bewezen' dat Vechten in de Romeinse tijd Fectio heette, waardoor het Fletione op de PK op een schrijffout wordt gehouden, of staat op de PK toch Eletione? De huidige opvattingen zijn gebaseerd op het archeologische onderzoek door M.Zandstra en M.Polak uit 1946-1947, waarin het castellum het grootste van ons land wordt genoemd. Toch concluderen de auteurs dat de opeenvolgende militaire versterkingen in Vechten vaak geen 'castellum lijken te zijn geweest' in de gebruikelijke betekenis van 'kleine versterking voor hulptroepen'. Lees meer bij Fletione.
8. Levefano was 'mogelijk' Wijk bij Duurstede, dat eerder Batavodurum zou zijn geweest, toen werd het Rijswijk of Maurik, maar het kon ook Arnhem-Meinerswijk (F.Volmer) zijn. Men heeft in Rijswijk of Maurik niets van een castellum gevonden: alles is 'weggespoeld' door de Rijn. Maurik zou Mannaricium geweest zijn (Gysseling, Bogaers) maar die naam ontbreekt op de PK. Lees meer bij Levefano.
9. Carvone is Kesteren (J.Bervaes, W.Willems) of was het ergens bij Herwen (Jona Lendering: Carvium ad molem?) Carvone bestond nog niet in de tijd van Drusus (T.Bechert), dus kan nooit het Carvium ad molem van de dam van Drusus (12 v.Chr.) geweest zijn. Dat Carvone Kesteren zou zijn is nog met geen enkele vondst bevestigd, bovendien ontbreken vondsten die op een intensieve Romeinse bebouwing zouden wijzen. Voor Carvone bestaan meerdere interpretaties, ofwel niets is zeker. Iets van een dam (molem) is er ook nooit gevonden. Lees meer bij Carvone.
10. Castra Herculis is een hele lange tijd onvindbaar geweest, waardoor er heel wat mee geschoven is. Momenteel komt men zelfs tot 24 locaties en is het nu 'waarschijnlijk Nijmegen' (Verhagen, Heeren). Van een Castra is overigens op geen van die locaties (behalve in Nijmegen) ooit iets gebleken. Lees meer bij Castra Herculis.
11. Noviomagi zou Nijmegen zijn , dat echter niet IN de Betuwe (Patavia) ligt, maar er tegenover. Nijmegen heette eerst het nooit gevonden Oppidum Batavorum, toen werd het Batavodurum en daarna Noviomagus, maar blijkt nu toch Castra Herculis geheten te hebben (J.Verhagen). Batavodorum en Noviomagi waren volgens Ptolemeus twee verschillende plaatsen. Nijmegen was de enige plek in Nederland waar een Romeins legioen een tijdlang een vaste basis had (PvdHeijden) en wel tussen 71 en 104. Nijmegen was mogelijk sinds de vierde eeuw continu bewoond, maar hier wreekt zich een tekort aan archeologische data (PvdHeijden). Aanwijzingen voor de aanwezigheid van Romeinse garnizoenen te Nijmegen in het midden van de eerste eeuw (vóór het jaar 71 ) zijn er niet (W.A.van Es). In Nijmegen is een ononderbroken aanwezigheid van het leger niet aan te tonen en in 175 is het castra geheel ontruimd (W.A. van Es). Overigens ligt Nijmegen in het geheel niet aan de Rijn dat toch de Limes was, maar in het achterland (PvdHeijden). Ook met een in Pfünz gevonden altaarsteen (zie noot 3 en 27) bewijs je niets ten gunste van Nijmegen. Lees meer bij Noviomagus.
12. In Bijland in de gemeente Zevenaar lag hoogstwaarschijnlijk een castellum, maar de nooit gevonden resten daarvan liggen op de bodem van de huidige recreatieplas. Een gevonden gedenksteen vermeldt de naam Carvium ad molem. Het kan niet Carvone van de PK geweest zijn dat immers tussen Levefano en Castra Herculis lag. Bijland ligt ook nog aan de verkeerde kant van de Rijn. De plaatsnaam Carvium komt bij geen enkele klassieke schrijver voor, slechts een gedenksteen noemt de naam, maar een gedenksteen kan overal vandaan komen. De vindplaats is niet per se de plaatsnaam ervan. Herwen zou Carvium geweest (kunnen) zijn, maar ontbreekt op de PK. Lees meer bij Carvium.
Maar is het Cultureel of Wereld Erfgoed?
Het Romeinse Rijk vertegenwoordigd een periode waarin de mensheid zich van de slechtste kant heeft laten zien. Is dat Cultureel Erfgoed? De Romeinse tijd was een tijd van moord, plunderingen en slavernij. Tacitus schreef het al: "De Romeinen zijn de rovers en plunderaars van deze wereld". (Tacitus, Agricola 30,4). Ook prof.Bettany Hughes bevestigde het: "De Romeinse maatschappij was gebaseerd op slavernij. Meer dan 200 miljoen slaven hebben het Romeinse rijk opgebouwd". Het recent verschenen boek van Emma Southon toont de ware wereld van het Romeinse Rijk; een wereld van moord en doodslag en van massale executies van gevangen genomen 'barbaren' en Christenen. Een wereld die teveel verscholen bleef achter imposante bouwwerken, fraaie mozaïeken en indrukwekkende beeldhouwwerken.
Zou iemand het in zijn hoofd halen het slavernij-verleden van Holland, dat verscholen is achter de term "Gouden Eeuw", voor te dragen als Cultureel Wereld Erfgoed?
Enkele citaten van dr.W.A. van Es, in zijn boek 'De Romeinen in Nederland' uit 1981.
Zijn er sinds 1981 opvallende nieuwe ontdekkingen bijgekomen? Niet echt! Wat hierboven staat is dan ook nog steeds van toepassing! |
|
Er zijn geen schriftelijke, noch archeologische bewijsredenen om de Romeinse tijd in Nederland met Caesar te laten beginnen. Bron: J.Hendriks. Nu dat eenmaal is vastgesteld zal men de hele vaderlandse geschiedenis van Julius Caesar moeten herzien. Zij strijd tegen de Eburonen bijv. heeft zich dan ook niet in Limburg voorgedaan, maar in Noord-Frankrijk rond Beaurain. Julius Caesar is nooit in België geweest en al helemaal niet in Nederland, zodat alles dat van dit onjuiste uitgangspunt werd afgeleid, geschrapt moet worden. Men laat de Romeinse geschiedenis in Nederland dan ook gemakshalve beginnen met de aanstelling van Drusus over heel Gallië in 13/12 v. Chr. Er is ook hier geen enkel schriftelijk noch archeologisch bewijs voor deze aanname. Van de oudste Romeinse forten is aangetoond dat die uit rond 40 n.Chr. stammen. Daarmee begint Romeins Nederland dat ruim 200 jaar geduurd heeft tot ca. 260 toen de Romeinen deze contreien verlieten wegens de transgressies (zie daar en opmerking hieronder). 
De altijd op Nederland van toepassing gedachte Romeinse geschiedenis, blijkt bij nadere beschouwing die van Noord-Frankrijk te zijn. De teksten spreken duidelijke taal en laten er geen misverstanden over bestaan! Hiermee wordt Romeins Nederland niet ontkend. Het probleem is aan de vindplaatsen van Romeins in Nederland de juiste naam te geven. De namen van de Peutingerkaart hebben in elk geval geen betrekking op Nederland. Een van de kernpunten van de Romeins Nederland is de locatie van de Renus. Dat de Renus synoniem is aan de Rijn is een nooit bewezen aanname. De juiste plaats van de Romeinse Renus wordt onweerlegbaar duidelijk aan de hand van de volgende tekst van Plinius. Plinius beschrijft dat, "waar de Renus in zee uitstroomt vindt men witte steen, die zich gemakkelijk laat snijden en die o.a. gebruikt wordt voor het leggen van vloeren".  Het gaat in deze tekst heel duidelijk over de Franse kalksteen, die zich inderdaad uitermate goed laat gebruiken voor het leggen van vloeren als voor beeldhouwwerk. De marmergroeven bij Rinxent#) staan hierom nog steeds internationaal bekend. Volgens de traditionele opvatting (o.a. die van A.W.Byvanck: zie opmerking*) wordt hier de mergel in Zuid-Limburg bedoeld. Franse Kalksteen is inderdaad wit, in tegenstelling tot mergel dat geel van een kleur is en totaal ongeschikt is voor vloeren. Mergel verpulvert meteen als men erop zou lopen. De kalksteen uit Noord-Frankrijk wordt marmer genoemd en wordt nog steeds gebruikt voor vloeren en schoorsteenmantels, maar ook voor beeldhouwwerk. Dezelfde kalksteen werd ook gebruikt voor de sarcofaag van St.Willibrord die 'van marmer' genoemd werd. Het is een belangrijk detail dat zich onmogelijk in Nederland laat plaatsen, maar in Noordwest Frankrijk precies past! Het "Maison du Marbre" in Rinxent, ten noorden van Boulogne, verschaft de bezoekers informatie over winning en toepassingen van de witte kalksteen die hier gewonnen wordt. #) LET OP: Rin-x-ent: het einde van de Rin, de Renus! *) LET OP: de Rijn stroomt nergens in Zuid-Limburg langs de mergelgroeven. "Gemakshalve" werd Renus hier door Byvanck "vertaald" met Maas. Hetzelfde zien we bij W.A. van Es, die Renus enkele keren "vertaalt" met Waal, omdat Rijn of Maas niet klopt met de rest van de tekst. Waar de Renus in zee uitstroomt is ook al niet in Zuid-Limburg, maar in de traditionele opvatting bij Katwijk. Bij Katwijk vind je sowieso geen enkele steensoort, slechts zand en strand. Het is dan ook volkomen onbegrijpelijk hoe de traditionele geschiedenis bij deze locaties komt. En veel historici hebben deze interpretatie klakkeloos gevolgd. Dat is nog onbegrijpelijker. Het meest onbegrijpelijk is dat degene die deze locatie ter discussie stelt en op de onlogica wijst, voor een "fantast" werd uitgemaakt.  Het berichtje is een schot in de roos voor de opvatting van Delahaye. De noordgrens is zeker een strijdtoneel geweest of liever gezegd: het is duidelijk dat die noordgrens niet in Nederland lag, maar enkele honderden kilometers zuidelijker lag dan de historici ons willen doen geloven. Dat het jonge "kanonnenvoer" niet is teruggevonden is duidelijk. Dat kanonnenvlees zat aan de echte Limes Germanicus. Conclusie: Tabula Rasa met de limes in Nederland. |
Het is wel duidelijk dat bij de datering van hedendaags gevonden Romeinse relicten uitgegaan wordt van de eenmaal (onjuist) vastgestelde en algemeen aanvaarde (onjuiste) Romeinse geschiedenis. Niet alleen de geschiedschrijving is aan een grondige herziening toe, maar ook de archeologische dateringen.| De af te leggen afstanden in de Romeinse tijd en middeleeuwen is steeds afhankelijk geweest van de omstandigheden van het terrein en de daarbij gerealiseerde reissnelheid. Deze laatste wordt op een 5 km per uur (gemiddelde wandelsnelheid, mede in verband met voetvolk en ossenwagens) gehouden en op zo'n 25 tot 40 km per dag. Of bepaalde reizen dan wel mogelijk zijn geweest binnen de geschetste tijd staat ernstig ter discussie. Lees meer bij Romeins Verkeer.. |
Het zijn vage hypothesen en de sterke punten van het betoog van Delahaye laten ze onbeantwoord. Zijn er in de Betuwe, dat immers het eiland van de Bataven was, dan nu wel nederzettingen gevonden? En waar lagen alle plaatsen die nadien in de Batua genoemd worden? In Nederland blijven ze onvindbaar! En waarom namen de Bataven al dienst in het Romeinse leger voordat er ooit één Romein in Nederland geweest was? En is nu aannemelijk gemaakt dat Julius Caesar vanuit de Betuwe overstak naar Engeland? En waar woonde het grote volk der Friezen, dat ook deelnam aan deze opstand? Zouden die uit Friesland naar de Betuwe getrokken zijn, terwijl ze in Friesland nooit een Romein zagen? En is nu aangetoond dat de Batua in Gallia lag zoals de schriftelijke bronnen vermelden? En die penning van Aquillius die een van de Romeinse leiders was bij de opstand der Bataven, vormt dat een bewijs? Ook niet. Vergeten wordt dat het tiende legioen dat in 69 en 70 n.Chr. bij de opstand tegen de Bataven gestreden had, pas na het voorjaar van 71 n.Chr. , dus ná de opstand, vanuit Frankrijk (Norroy) naar Nijmegen werd overgeplaatst. Die penning kan dus ook in het jaar 72 of 73 daar verloren zijn geraakt. En hoe zit het met de rivier de Navalia waar uiteindelijk de vrede werd gesloten? Is die al gevonden in Nederland?
Zo zijn er nog vele tientallen vragen te stellen waar de tegenwoordige historici en archeologen geen antwoord op hebben. Ze noemen het dan ook wijselijk niet of draaien er een beetje omheen. Zo maken ze van Castra Herculis plots Nijmegen, waarmee ze dus erkennen dat Nijmegen niet Noviomagus was en ze Albert Delahaye dus gelijk geven.
Neen, de conclusie dat de theorie van Delahaye ten aanzien van de Romeinse tijd als onhoudbaar en weerlegd beschouwd kan worden, is net zo'n grote mythe als dat de Bataven in de Betuwe woonden.
Wat moeten we ons van Romeins Nederland voorstellen?
De Rijn was geen verdedigingsgrens tegen invallen van Germaanse volkeren, maar slechts een bewaakte transportroute! Zie ARCHEObrief.
Gentse professor in de Romeinse archeologie bewijst het gelijk van Albert Delahaye.
Prof. Hugo Thoen: "Ik zoek al vijftig jaar naar bewijzen van Caesars aanwezigheid in België, maar heb nooit iets gevonden."
Het is natuurlijk de grootste zotternij aller tijden dat Caesar, die aantoonbaar nooit boven de lijn Boulogne-Trier is geweest, zijn basis voor de aanval op Engeland, in de Nederlandse Betuwe zou hebben gelegd, in plaats van op de plek "waar je de overkant kunt zien" en welke plaats momenteel nog de naam draagt "Camp de César". Aanvaarding van dit ene argument kegelt de hele Nederlandse traditie omver. Vandaar dat historici zich zo stug blijven vastbijten in die traditie. Immers zij doorzien levensgroot alle consequenties. Dan is immers de Betuwe niet "Het Eiland van de Bataven", dan is de Rijn niet "de Renus" en dan gaat de hele Peutingerkaart niet over Nederland, maar over Noord-Frankrijk. Inclusief het Trajectum van St.Willibrord, het Dorestadum waar de Noormannen plunderden en het Noviomagus van Karel de Grote.
Het is natuurlijk eenzelfde zotheid om de woonplaats van de Menapiërs (is Keltisch en betekent 'kustbewoners') in midden Nederland te plaatsen (Byvanck en vele historici die hem naschreven doen dat), terwijl hun hoofdstad Cassel (Castellum Menapiorum) in Noordwest-Frankrijk ligt.
Plaats men de Menapiërs in de juiste streek, dan volgen de Bataven, die immers hun buren waren, ook naar Noord-west-Frankrijk. Dan moet ook daar de Romeinse Renus gezocht worden, die uitstroomde in de Oceaan op de plaats waar men de overkant kan zien.
Een beperkte Romeinse aanwezigheid in Nederland wordt door Albert Delahaye allerminst ontkent: de Romeinen zijn zeker in Nederland geweest. Maar het is een onbewezen en eenvoudig te weerleggen aanname dat de plaatsen van de Peutingerkaart die in de Patavia worden genoemd, op Nederland betrekking zouden hebben.
Alleen van Romeins Utrecht is de naam met zekerheid door opgravingen vastgesteld. Die naam was Albiobola. Daarmee wordt onweerlegbaar de mythe weersproken dat Utrecht het Romeinse Trajectum zou zijn geweest. Tevens wordt weerlegd dat Utrecht het Trajectum van St.Willibrord zou zijn geweest. Romeins Utrecht heette Albiobola of Colonia Albiobola Batavorum.
Van geen enkele andere plaats in het Nederlandse rivierengebied is de Romeinse naam met zekerheid bekend. Wellicht dat Vechten Fectio geheten heeft, maar Fectio staat evenmin als Albiobola op de Peutingerkaart. Alle andere traditionele identificaties van Lugdunum tot Noviomagus, zijn aannames op grond van foutieve veronderstellingen. Van geen enkele plaats is de naam met zekerheid vastgesteld, ook van Nijmegen niet, dat zich graag siert met de antieke naam van Noyon: Noviomagus.
Drie sprekende voorbeelden van de onlogische Nederlandse traditie: de veldtocht van Drusus, de veldtocht van Germanicus en het kanaal van Corbulo (klik op de naam voor de betreffende informatie).
Drusus sticht in dit hoofdstuk Velsen, hetgeen onzin is, terwijl het jaar 16 (Germanicus) als stichtingsjaar voor Vechten zeker te laat is, en het is natuurlijk helemaal onmogelijk dat dan "later" Drusus de Vecht nog eens gaat kanaliseren. Bron: Westerheem.
Romeins Noviomagus en Karolingisch Noviomagus was één en dezelfde plaats. Daar zijn alle historici het altijd over eens geweest en daar is men het nog steeds over eens. Dat is ook geen enkel punt van discussie, ook voor Albert Delahaye niet.
Nu van het Karolingische Noviomagus is aangetoond dat het NIET Nijmegen was, dan is Nijmegen evenmin het Romeinse Noviomagus! En dan gaat de Peutingerkaart ook niet over Nederland.
Het op de kaart hierboven (detail van de Peutingerkaart) afgebeelde Noviomagi zou Nijmegen zijn. Het opschrift FRANCIA op dit deel van de kaart, spreekt deze traditie radikaal tegen. Tevens zou, als dit Noviomagus Nijmegen zou zijn, Nijmegen aan de verkeerde kant van de Waal liggen. Immers de afgebeelde rivier ten zuiden van Nijmegen is de Patabus (volgens de Nederlandse traditie zou dit de Waal zijn). De Waal is een afsplitsing van de Rijn, wat de kaart ook duidelijk niet aantoont. Aan de overkant van die Patabus ligt onmiskenbaar Noord Frankrijk met o.a. de plaats Baca Conervio (is Bavay).
De uitgesproken twijfel of deze kaart hier wel een strookje van Nederland toont, is lange tijd door historici weerlegt met als enige argument "wie anders beweert verkondigt baarlijke nonsens". Het is nog steeds het enige argument in de traditie van Romeins Nederland. Dat die traditie nog geen 60 jaar bestaat en nooit eenduidig was, wordt steeds verzwegen.
Het boek "De Romeinen in Nederland" van W.A. van Es, is bij veel historici waarschijnlijk net zo onbekend als "De Ware Kijk Op" van Albert Delahaye.
Archeoloog Van Es (zie noot) geeft in dit boek een beschrijving van de Romeinse tijd in ons land, waarbij hij de veronderstelde geschiedenis volgt. Bij hem wordt de Renus steevast als Nederlandse en Duitse Rijn opgevat, hoewel hij er enkele keren niet uitkomt en dan Renus maar met Waal "vertaalt" (o.a. op p.39, 58).
Het moet goed begrepen worden dat door Albert Delahaye het Romeins in Nederland allerminst ontkend wordt, al willen sommige critici dit nog wel eens kwaadaardig opperen. Het gaat hem echter te ver om aan de tijdelijke noordgrens van het Romeinse Rijk die importatie te geven die men er in Nederland zo graag aan geeft. Het Romeins in Nederland is allerminst van internationale allure, schrijft ook Van Es in zijn boek "De Romeinen in Nederland". Romeins Nederland is in de ogen van de Romeinen slechts een onbelangrijk en zeer tijdelijk buitengebied geweest. Dit wordt bevestigd door de archeologie, waar we in de Nederlandse bodem slechts overblijfselen vinden van welgeteld één legioenskamp (te Nijmegen) en slechts 4 Romeinse forten (Valkenburg, Zwammerdan, Vechten en Utrecht) door opgravingen zijn vastgesteld.
Archeologisch blijven er kapitale vragen onbeantwoord. Steeds opnieuw schiet er ook bij Van Es "een vraagteken uit de pen" als de bodemvondsten niet in overeenstemming zijn met de geschreven bronnen. De bodemvondsten zijn feiten, de toepassing van geschreven bronnen op de vindplaatsen in Nederland zijn aannames, meningen en blijken foutief te zijn. Zo lezen we op blz.106 bij Van Es: "van de Romeinse wegen in Nederland kunnen alleen de voornaamste hier vermeld worden. Het waren er vijf of zes." Vervolgens wordt de mogelijke loop van deze wegen geschetst om te besluiten met: " van de meeste van deze wegen (bedoeld wordt 'van al deze wegen') is nog geen centimeter teruggevonden", aldus Van Es.
"De Romeinen in Nederland" wordt als een standaardwerk over de Romeinse tijd in ons land beschouwd. Bij kritische lezing vallen een aantal erg fundamentele en van de traditie afwijkende uitspraken op, die blijkbaar bij veel historici onbekend zijn, of angstvallig verzwegen worden. Vooral verwijzingen in de "Noten" (waar andere historici worden geciteerd die het dus ook weten.) spreken boekdelen. Feitelijk bevestigt dit boek de visie van Albert Delahaye op een zeer opmerkelijke wijze. De vele mitsen en maren, de voorbehoudens en waarschijnlijkheden, de vragen ten opzichte van de Romeinse periode in de geschiedenis van ons land, kunnen slechts tot de conclusie leiden die Van Es ook zelf trekt: Romeins Nederland heeft feitelijk nooit iets voorgesteld (Romeins Nederland is nimmer de eer van een colonia waardig geacht). Dan vraagt een kritisch lezer zich toch wel af waar "die sterke traditie sinds de Romeinen", zoals Hugenholtz dat eens beweerde, feitelijk op gebaseerd is geweest.
Ik raad dan ook iedereen aan, die moeite heeft met de visie van Albert Delahaye, vooral "De Romeinen in Nederland" van Dr.W.A.van Es eens te lezen. En Van Es, de opgraver van Dorestadum, kan nu niet meteen een medestander van Albert Delahaye genoemd worden. Hij schaarde zich eerder als "lid" bij de "Club van Nijmegen".
Maar ook andere historici spreken in hun boeken hun twijfel uit over een aantal Romeinse tradities.
Bevindingen van andere historici zijn te vinden bij Hoofdstuk 1: De Romeinen in Nederland.
en bij Hoofdstuk 2: Romeins Nijmegen.
Daarnaast werden nog door een of meerdere historici de volgende locaties genoemd: Doesburg (12), Randwijk (13), Heteren (14), Driel (15), Zetten (16), Valburg (17), Haalderen (18), Malburgen (19), Doornenburg (20), Aerst (21) en Winssen (22). (Bron: Westerheem 5, okt.2016 p.240)
In een artikel in Archeobrief van sept. 2013 komt Jan Verhagen tot de slotsom dat Castra Herculis geïdentificeerd moet worden met Nijmegen Valkhof (23) of Nijmegen Hunerberg (24). Dat wordt door Jan Verhagen en Stijn Heeren nog eens bevestigd met een uitvoerig artikel in Westerheem 5 van okt.2016 (p.239 e.v.). Zij komen tot deze conclusie op grond van de tekst van de hiervoor genoemde Marcellinus (358) en de afstanden op de Peutingerkaart. Volgens hen klopt hun betoog na correctie van de veronderstelde fouten op de Peutingerkaart. Ook van Levefano, Carvone en Arenato komt men zo tot nieuwe identificaties die slechts te bewijzen zijn door de genoemde afstanden op de Peutingerkaart als fout te verklaren. Daarmee worden ook deze identificaties erg gezocht, onwaarschijnlijk en derhalve onjuist. Men kan nu eenmaal niets bewijzen door de bron van het bewijs vals te verklaren.
Castra Herculis was de Noord-Franse plaats Arleux (etymologisch zeer goed te verklaren uit Herculis), op 24 km oost van Atrecht (Arras) en op 28 km van Carvin.
"De namen Noviomagi (Nijmegen?), Carvone (Kesteren?) en Fletione (Vechten?) geven nog steeds aanleiding tot verhitte discussies tussen historici", aldus S.van der Zee..
Zo bestaan er meerdere opvattingen over de plaatsen van de Peutingerkaart in Nederland en daarmee samenhangende plaatsen, zoals Trajectum, Mannaricium, Batavodorum en Vada, die overigens niet op deze kaart staan:
- Caspingio is Rossum (Van Es), Caspingio is Esch (Bruijnesteijn), Caspingio is Grobbendonk (Rozemeyer);
- Grinnibus/Grinnes is Rossum (Bogaers), Grinnibus is Kerk-Avezaath (Jager), Grinnibus is Oss (Bruijnesteijn), Grinnibus is Hoogeloon (Rozemeyer), Grinnis lag bij Gorinchem (Byvanck) of was Grinnes mogelijk Rhenen (H.Blankenberg e.a.);
- Vada is Wadenoijen*) (Blok), Vada kan Wadenoijen niet geweest zijn (Bogaers), Vada kan Kerk-Avezaath geweest zijn (Jager); als Vada Wadenoijen was, dan kan Grinnes niet Rossum zijn geweest (Stolte); Vada was Ravenswaaij (Tijdschrift voor Aardrijkskundig genootschap 1904); Vada was Afferden (Oudheidkundig jaarboek 1938); Vada was Heerewaarden (Byvanck);
- Trajectum is Maastricht (Kreijns, Bruijnesteijn), Trajectum is Antwerpen (Rozemeyer); van Romeins Utrecht staat onweerlegbaar vast dat het Albiobola heette (Vollgraff);
- Carvone is Kesteren (traditie, Bervaes, Willems), of was het Kasteren?;
- Atuaca (Atuatuca) is Tongeren (traditie), Thoringia is Tongeren (Blok);
- Voor Castra Herculis worden in Nederland liefst 24 verschillende locaties genoemd, zie hierboven, ofwel men weet er geen raad mee. De locatie van deze plaats is dus gebaseerd op de eigen veronderstelling van elke individuele historicus;
- Dorestad is Wijk bij Duurstede (Van Es), Batavodorum is Wijk bij Duurstede, Batavodorum is Nijmegen (traditie), Lefevano is Wijk bij Duurstede (J.Romein, Bervaes), Mannaricium is Levefano en zijn allebei Wijk bij Duurstede (Bervaes) of is het beide Maurik? Mannaricium is Maurik (Gysseling, Blok), Levefano is Venlo (Kreijns), Levefano is Oisterwijk (Rozenmeijer);
- Lugdunum is Leiden of Katwijk of de Brittenburg (traditie?), Lugdunum is Antwerpen (Bruijnesteijn), Lugdunum is Luik (Kreijns), Lugdunum is Gent (Rozemeyer);
- Flevum Patabus is de Waal (Bogaers, Van Es), Flevum Patabus is de Maas (Byvanck, Bervaes. Kreijns)
- In Driel, Druten (volgens Bogaers is dat Castra Herculis), Kerk-Avezaath en Wadenoijen is ook Romeins gevonden, maar daar weten de meeste historici geen Romeinse naam voor.
- Cuijk is Ceuclum maar heeft "zeer waarschijnlijk in werkelijkheid" Ceudiacum geheten (Bogaers).
Volgens Albert Delahaye zijn alle hierboven genoemde plaatsen in Noord-Frankrijk aan te wijzen (zie De Ware Kijk Op). Grinnes was het Franse Grincourt en Vada was Vis-en-Artois, dat voorheen als Vadum bekend stond. Beide plaatsen worden door Julius Caesar in zijn "De Bello Gallico" genoemd als liggend in Gallia. Caesar is nooit in België geweest, laat staan in Nederland. Beide landen hebben ook nooit tot Gallia behoord.
Het is natuurlijk onverklaarbaar en daarom onjuist, dat men meent deze gracht teruggevonden te hebben in het huidige landschap en niet enkele meters onder het huidige maaiveld. Immers het zeeniveau, dus ook dat in de rivieren en dus ook dat van dit kanaal, lag in de Romeinse tijd enkele meters lager, getuige de ligging van de Brittenburg en de vondst van Romeinse relikten in laag Nederland. Ook de gracht van Corbulo, als die al in Nederland gelegen zou hebben, moet derhalve enkele meters onder het maaiveld worden aangetroffen en kan dus niet op de huidige locatie gelegen hebben.
Bovendien werd het kanaal van Corbulo gegraven om vanuit Engeland "een verre omweg rondom Spanje te vermijden" vanwege de gevaren van de zee! Waar dit past in de Nederlandse traditie blijft onbekend!
Het blijft onbegrijpelijk dat historici, gegevens horende bij het in dit rijtje genoemde bisdom Noviomagus, op Nijmegen willen toepassen.
De Provincia Germanica Prima, aartsbisdom Mainz, had de bisdommen Straatsburg, Spiers en Worms. De Provincia Germanica Secunda omvatte het aartsbisdom Keulen en het bisdom Tongeren, later Luik. Het noord-westen van België en heel Nederland werden eind 4e begin 5e eeuw in het geheel niet genoemd en derhalve niet tot Gallië gerekend.
Door de namen van de provincies wordt eveneens nauwkeurig de grens tussen Gallië en Germanië aangegeven.
Het principe van de Peutinger-kaart.
Op de P.K. zijn geen normen van lengte of breedte toe te passen. Er staan steden vlak bij elkaar, die in werkelijkheid vele kilometers van elkaar liggen. Sommige steden liggen op de kaart boven andere, waar zij in werkelijkheid ver zuidelijk vandaan liggen: vergelijk Rouaan en Straatsburg. Derhalve is elk argument onzinnig, dat zich voor een bepaalde determinatie op de lengte of de breedte beroept, daar dit criterium door de tekenaar op geen enkele manier is gevolgd.Conclusie.
Met de bewijzen over de juiste loop van de wegen op de Peutingerkaart zijn we over Nederland uitgepraat. Er bestaat geen "Peutingerkaart van Nederland". Van geen enkele Nederlandse plaats is ooit aangetoond, dat deze een naam droeg van de Peutingerkaart die men zo graag op Nederland toepast. Van Utrecht is met een meer dan 30-voudig bewijs aangetoond dat deze plaats in de Romeinse tijd Albiobola heette, dus niet Trajectum. Het wordt noodzakelijk om de opvattingen over de Peutingerkaart eens een grote schoonmaakbeurt te geven, daar veel historici maar blijven doorgaan het niet terzake deskundig publiek te misleiden met beweringen die nooit met enig bewijs zijn aangetoond en niet meer houdbaar zijn, èn door de bronnen zelfs duizendvoudig worden tegengesproken.Hoe deze Nederlandse Peutingerkaart "zo mooi" leek aan te sluiten op de evenmin bestaande "Peutingerkaart van Duitsland" langs de Renus, wordt door de andere wegen van de Peutingerkaart en het ltinerarium Antonini ontmaskerd. Met elke volgende weg wordt het duidelijker dat alleen Frankrijk op dit deel van deze kaart staat: het opschrift "Francia" laat er overigens geen enkel misverstand over bestaan!