"Een vorstelijke palts te Zutphen?"

We dienen hier ook de onthullende mededeling van Annemarieke Willemsen uit haar boek 'Gouden Middeleeuwen' mee te nemen. Ze schrijft daarin het volgende: "Archeologisch zijn de Franken en Saksen in Nederland niet te duiden. De traditionele etnische indeling in Friezen, Franken en Saksen in Nederland is archeologisch niet te bewijzen" (p.12 en 138).
Dat betekent dus onverbloemd dat de traditioneel gehanteerde indeling van Friezen, Franken en Saksen achterhaald is en op geen enkel bewijs gebaseerd kan worden.

1. Wat is nu de vroegste ondubbelzinnige vermelding van de IJssel? Die dateert uit 797 en is afkomstig uit de Werdense oorkondes aangaande de stichting van de Wichmondse kerk door de missiepriester Liudger. Er staat dat Wichmond is gelegen iuxta Hislam, aan de IJssel. Deze oorkonde en een reeks oorkonden die in de jaren erna volgde, maken gewag van de IJssel bij Wichmond. Deze vermeldingen vanaf het eind van de 8e eeuw dateren geenszins het ontstaan van een IJssel die daar voorheen niet was (p.52/53). Toch twijfel bij Groothedde? De plaats Wichmond die hier genoemd wordt is het gevolg van een onjuist interpretatie van de naam Withmundi, een plaats die aan zee lag.
2. Ook de heiligenlevens van Lebuïnus en Liudger, opgetekend in het midden van de 9e eeuw, beschrijven voor het eerst het Oost-Nederlandse gebied als werkgebied van de missionarissen. De vermelding van de IJssel bij Wichmond kort voor 800 brengt echter wel een belangrijke interpretatie met zich mee. Als de (Oude) IJssel aanvankelijk nog naar het zuiden, naar de Rijn, zou hebben gestroomd, dan zou een rivier bij Wichmond nooit ‘IJssel’ hebben geheten (p.52). Hier denkt Groothedde heel goed na, maar trekt er niet de vanzelfsprekende conclusie uit. Zouden Bonifatius of Willibrord dit gebied overgeslagen hebben bij hun prediking? Of worden zij slechts gekoppeld aan de Friezen en niet aan de Saksen? Hoe zit het dan met Plechelmus in Oldenzaal en Wiro en Otger in Oost-Nederland?
3. Al aan het einde van de 8e eeuw had de rivier zelfs zijn naam gegeven aan een gebied, een gouw, genaamd Hisloae (794), Hisloi (797), Isloi (799), Islo (838). (p.53). Hisla, of Isla genoemd in verschillende akten, is een rivier (de Lys in Frankrijk en de Leie in Vlaanderen), waaraan een aantal plaatsen liggen, die in de akten van Werden aan de rivier worden genoemd. Af en toe is sprake van de “Pagus Hisloi” (794, 796, 799), waarbij 'pagus' niet gouw betekent, maar 'plaats' (dorp). De naam Isla of Isloi komt meer in de streek voor, bijvoorbeeld te Lijzel nabij St. Omaars, een rivier en een plaats, dat in 866 Insula super Agnionem heet, daarna Isel. De vermeldingen van Isla of pagus Isloi mogen dus niet automatisch met de Lys/Leie verbonden worden. De naam van de Gelderse IJssel heeft wel dezelfde herkomst, maar is het gevolg van de transplantatie van plaatsnamen, zoals ook Deventer aan Taventria kwam en Wichmond naar Withmundi is genoemd.
   
   Omstreeks 794 vertrok St. Ludger naar Münster, waar hij de eerste bisschop werd, niet om daar de Saksen te gaan bekeren, maar om er de geestelijke zorg op zich te nemen van de Saksen, die door Karel de Grote na enige bloedige onderdrukkingen (in 794, 796, 797, 798) door een gedwongen deportatie verplicht waren geworden naar andere streken te verhuizen, wat de bronnen met duidelijke woorden zeggen. Aan dit gegeven hebben de historici niet de minste aandacht besteed, juist omdat zij over de streken van Friezen en Saksen zo’n fundamentele misvattingen hadden. Het wordt door de gegevens over St. Ludger méér dan afdoende bewezen, daar zijn optreden in de twee verschillende streken vast staat. Met de verhuizing van Ludger en de Saxones naar het oosten, werden de nodige plaatsnamen gedoubleerd met als ingrijpendste de naam van het klooster van Werden, dat een doublure is van het klooster van Werethina. Van de 206 in de codex van Werden genoemde plaatsnamen, zijn er 161 nooit in Nederland of Duitsand aangewezen of teruggevonden. Van de overige 45 (33 in Duitsland en 12 in Nederland) is de determinatie vaak slechts gebaseerd op een oppervlakkige klankovereenkomst van de plaatsnaam. Geen enkele determinatie in Nederland of Duitsland wordt bevestigd met parallelle teksten uit een andere bron.
4. Alhoewel de heiligenlevens van Liudger en Lebuïnus resp. een halve eeuw en een eeuw na hun dood werden opgetekend, speelt de naar het noorden stromende IJssel bij Wichmond, Wilp en Deventer een prominente rol in de overlevering. De IJssel lijkt daarmee al ten tijde van Lebuinus (ca. 765-774) langs Deventer te hebben gestroomd. (p.53). De geschiedenis van Zutphen staat of valt met die van Deventer en de IJssel. Devnetr was niet het Taventria uit de klassieke akten. Dat was Desvres in Noord-Frankrijk.
5. We zagen reeds dat na de voltooiing van de Lebuinuskerk te Deventer een grote bisschoppelijke aula werd gebouwd op de resten van een oudere, en zeer waarschijnlijk koninklijke, palas met bijgebouwen. Niet de koning maar de bisschop beschikte nu over een prestigieus onderkomen in het belangrijkste steunpunt van de bisschop buiten Utrecht. Ik ben dan ook geneigd de bouw van deze aula te Deventer, zoals ik in de vorige paragraaf reeds opperde, niet lang na 1046 te plaatsen en te beschouwen als een aanvullend plan na de voltooiing van de kerk (p.390). Ook hier is Deventer weer de leidrad van Zutphen. Met het jaar 1046 komen we bij het ontstaan van de ware geschiedenis van Zutphen terecht.
6. Men mag veronderstellen dat deze parochiekerk in de 10e eeuw nog een eigenkerk was van de Hamalandse graven. Slechts vier kilometer zuidelijker lag een reeds in de late 8e eeuw door de missionaris Liudger gestichte kerk: de Sint-Salvatorkerk te Wichmond. Alhoewel een eerdere stichting niet is uit te sluiten, kan de Warnsveldse kerk een stichting van bisschop Bernold zijn geweest (p.393). Met een veronderstelling bewijs je niets.

In de teksten over Lotharingen, Zutphen en de Vikingaanvallen is heel veel sprake van waarschijnlijk, vermoedelijk, mogelijk en geweest kan zijn. Het zijn allemaal gratis-beweringen waarmee niets bewezen wordt.